Çoğaltma Ve İklim Koşulları
Çoğaltma Yöntemleri
Zeytin ağacı geleneksel ve modern yollarla çoğaltılabilir. En yaygın yöntemler şunlardır:
1. Çelikle Çoğaltma (Yarı Odunsu Dal Çeliği)
-En yaygın ve pratik yöntemdir.
-Anaç özelliğini korur, hızlı gelişir.
| Aşama |
Açıklama |
| Zamanlama |
İlkbahar veya yaz başı |
| Çelik Seçimi |
1 yaşlı, 20–30 cm uzunluğunda, 1–2 göz taşıyan sağlıklı sürgün |
| Köklendirme Ortamı |
Torf + perlit (%1 indol butirik asit IBA ile hormonlanabilir) |
| Sıcaklık |
Ortam sıcaklığı: 22–28°C |
| Nem |
Yüksek nem (%85–90) altında sisleme ile köklendirme yapılmalı |
| Köklendirme Süresi |
6–8 hafta |
| Fidanlaştırma |
Başarılı köklendirilen çelikler tüplere alınır ve açık alanda büyütülür |
2. Aşıyla Çoğaltma
Çeşit değişimi veya anaç üzerinde kontrollü üretim için tercih edilir.
| Tür |
Aşı yöntemi |
| Vahşi (delice) zeytin |
Göz aşısı, yarma aşı, İngiliz aşısı |
| Tohumdan üretilen anaçlar |
İlkbaharda kalem aşısı |
Aşılı fidanlarda verime yatma süresi daha kısadır (3-4 yıl).
3. Daldırma ve Doku Kültürü (Daha az yaygın)
Zeytin Ağacı İçin Uygun İklim Koşulları
Zeytin ağacı tipik Akdeniz iklimi koşullarını sever.
| İklim Faktörü |
Uygun Değerler / Açıklama |
| Sıcaklık |
En uygun gelişme aralığı: 15–28°C |
| Soğuk Dayanımı |
-7°C’ye kadar dayanır (bazı çeşitler -10°C’ye kadar kısa süreli tolerans gösterebilir) |
| Soğuklanma Gereksinimi |
Verimli çiçeklenme için 200–400 saat < 7.2°C sıcaklığa ihtiyaç duyar |
| Don Riski |
En riskli dönem çiçeklenme ve meyve bağlama zamanıdır (ilkbahar son donları) |
| Yağış |
Yıllık 500–800 mm yeterlidir; yaz kuraklığına dayanıklıdır |
| Toprak |
pH 6.0–8.5; kireçli, tınlı-kumlu, iyi drene olan toprakları sever |
| Tuzluluğa Tolerans |
Orta seviyede toleranslıdır (özellikle bazı kök anaçları ile artırılabilir) |
Türkiye`de Zeytincilik İçin Uygun Bölgeler:
| Bölge |
Özellikler |
| Ege |
En büyük üretim alanı; Gemlik, Ayvalık, Memecik çeşitleri |
| Marmara |
Yüksek yağ kalitesi; Gemlik çeşidi ağırlıklıdır |
| Akdeniz |
Yüksek sıcaklık ve kuraklığa dayanıklı çeşitler (Uslu, Domat) |
| Güneydoğu |
Nizip, Kilis, Gaziantep çevresi – Kilis Yağlık ve Halhali gibi yerel çeşitler yaygındır |
Ek Bilgiler:
-
Zeytin genç yaşta verime yatan bir ağaç değildir, ancak uzun ömürlüdür (100 yıldan fazla).
-
Sürgün ve gövde budaması ilk yıllarda dikkatli yapılmalı; taç formu ve ana dal sayısı kontrol edilmelidir.
-
Kireçli topraklara toleranslı olması, kuraklığa dayanıklılığı ile ekonomik yetiştiriciliğe uygundur.
-
Rüzgâra açık alanlarda rüzgar kırıcılar önerilir (çiçek dökülmesini azaltmak için).
|
|
