Bilgi Bankası

Genel Bilgiler
Kresoxim-methyl, strobilurin grubuna ait bir sistemik fungisittir. Bitkilerde fungal hastalıkların önlenmesi amacıyla kullanılır ve özellikle koruyucu etkisiyle bilinir. Etkisini, mantar hücrelerinin enerji üretim merkezleri olan mitokondrilerde elektron taşıma zincirini bloke ederek gösterir.

Kimyasal Özellikler
Özellik Değer / Açıklama
IUPAC Adı Methyl (E)-2-methoxyimino-[2-(o-tolyloxy)phenyl]acetate
CAS Numarası 143390-89-0
Moleküler Formül C₁₈H₁₇NO₄
Moleküler Ağırlık 311.33 g/mol
Kimyasal Sınıf Strobilurin (QoI – Quinone outside Inhibitor)
Fiziksel Görünüm Beyaz ila açık sarı kristal toz
Erime Noktası 78–82 °C
Kaynama Noktası Parçalanma nedeniyle net veri yok
Buhar Basıncı (25 °C) 1.5 × 10⁻⁶ mmHg
Log Kow (n-oktanol/su) 4.12 (lipofilik – yağda çözünürlüğü yüksek)
Suda Çözünürlük 1.9 mg/L (25 °C’de, düşük çözünürlük)
Toprakta Yarı Ömür (DT50) 3–14 gün (hızlı bozunur)
Toprak Adsorpsiyon Katsayısı (Koc) ~600–1000 (orta-düşük hareketlilik)
LD₅₀ (oral, sıçan) >2000 mg/kg
FRAC Kodu 11 (QoI inhibitörü – Sitokrom bc1 kompleks inhibitörü)

Etki Mekanizması
Başlık Açıklama
FRAC Grubu 11
Fungisit Grubu Strobilurin (QoI – Quinone outside Inhibitor)
Hedef Bölge Mitokondride sitokrom bc₁ kompleksi (kompleks III) – özellikle Qo bölgesi
Etki Biçimi Elektron taşıma zincirini bloke ederek ATP (enerji) üretimini durdurur
Etkilenen Süreç Hücre solunumu → ATP sentezi → hücre bölünmesi ve gelişimi
Sonuç Mantar hücresi enerji üretemez, gelişemez ve çoğalamaz → hücre ölümü gerçekleşir
Etki Tipi Koruyucu (önleyici) + hafif sistemik + translaminar
Etkili Olduğu Evre Spor çimlenmesi öncesi ve erken enfeksiyon evreleri

Tarımsal Kullanım Profili
Kullanım Amacı Fungal hastalıkların önlenmesi (özellikle yaprak hastalıkları)
Etkili Olduğu Hastalıklar Külleme, kara leke, antraknoz, yaprak lekeleri, bazı mildiyö türleri
Kullanım Şekli Yapraktan uygulama (pülverizatör ile)
Etki Tipi Koruyucu (önleyici) Hafif tedavi edici Translaminar etkili
Hareket Tipi Yüzey etkili + Translaminar (yaprak altına geçebilir)
Kullanım Alanları Elma, armut, bağ, domates, kabakgiller, tahıl, ayçiçeği vb.
Dozaj (örnek) 100–200 g / 100 L su (ürün ve bitkiye göre değişir)
Uygulama Aralığı 7–14 gün aralıklarla
Kullanım Zamanı Hastalık risk döneminden hemen önce
PHI (Hasat Öncesi Süre) 7–35 gün (bitkiye göre değişir)

Hedef Hastalıklar ve Kullanıldığı Bitkiler
Bitki Hedef Hastalık(lar) Etmen (Latince)
Elma Karaleke, Külleme Venturia inaequalis, Podosphaera leucotricha
Armut Karaleke Venturia pyrina
Bağ (Üzüm) Külleme Erysiphe necator
Şeftali / Nektarin Külleme, Pas, Yaprak delikleri Podosphaera pannosa, Tranzschelia discolor
Kayısı Yaprak delikleri, Pas, Antraknoz Apiognomonia erythrostoma, Alternaria, Taphrina
Kiraz / Vişne Yaprak delikleri, Külleme, Antraknoz Blumeriella jaapii, Cercospora, Colletotrichum
Domates Erken yaprak yanıklığı, Antraknoz Alternaria solani, Colletotrichum spp.
Hıyar / Kabakgiller Külleme Sphaerotheca fuliginea, Erysiphe cichoracearum
Biber / Patlıcan Külleme, Alternarya Leveillula taurica, Alternaria spp.
Buğday / Arpa Pas, Septorya, Külleme Puccinia spp., Septoria spp., Erysiphe graminis
Ayçiçeği Pas, Alternarya, Antraknoz Puccinia helianthi, Alternaria helianthi
Soya / Baklagiller Yaprak lekeleri, Antraknoz, Alternarya Cercospora, Colletotrichum, Alternaria spp.
Şeker Pancarı Yaprak lekeleri, Külleme Cercospora beticola, Erysiphe betae

 Türkiye Ruhsatlı Ürünler ve Kullanıldığı Bitkiler
Kresoxim‑methyl tek başına ya da Boscalid, Epoxiconazole gibi diğer maddelerle kombine edilmiş formülasyonlarla ruhsatlıdır.
Bitki / Kültür Hedef Hastalık/Hastalık Etmeni
Elma Karaleke (Venturia inaequalis)
Bağ (üzüm) Külleme (Erysiphe necator)
Domates Külleme (Leveillula taurica)
Kabakgiller (hıyar, kabak vs.) Külleme (Sphaerotheca, Erysiphe spp.)
Ayçiçeği, tahıl gibi diğer kültürlerde kullanım BKÜ’de gruplandırılmış forma sokulmamış, ancak temel ruhsat aktif olarak geçerlidir.

PHI (Hasat Öncesi Bekleme Süresi)

Kresoxim-methyl kullanımına ait kalıntı verileri JMPR raporları ve AB etiketlerine dayanmaktadır:

  • Elma ve armut (Pome fruit): ABD ve Kanada`da uygulanan kritik GAP bilgilerinde 4 uygulama, en az 7 gün aralık ve 30 gün PHI öngörülmektedir 

  • Üzüm (şaraplık kuru üzüm üretimi): K-bölgelerde 13–30 gün PHI tatbik edilirken ±6.9 ila 30 gün arasında değişebilen uygulamalar kullanılmıştır 

  • Diğer meyveler (şeftali, kiraz vb.) için PHI raporları geniş veri eksikliği nedeniyle net belirtilmeden 7–14 gün aralığında olabileceği düşünülmektedir.

MRL (Maksimum Kalıntı Limiti)

Tarım Ürünü / Grup MRL (mg/kg)
Elma, Armut (Pome fruits) ~0,05–0,09 mg/kg (genellikle ≤ 0,1 mg/kg) 
Üzüm, Kiraz, Şeftali vb. ≤ 0,05 mg/kg (LOD/LOQ seviyesi)
Sebze ve Tahıllar Genellikle analitik tespit sınırında (≈0,05 mg/kg) 
Yem ve yem ürünleri Artık insan tüketimine yönelik olmayan ürünlerde izlenebilir ancak genelde LOD seviyesinde kalır 

Direnç Gelişimi ve FRAC Tavsiyeleri
Başlık Açıklama
Etki Mekanizması Mitokondrideki sitokrom bc₁ kompleksinin Qo bölgesini inhibe ederek ATP üretimini engeller (QoI – Quinone outside inhibitor)
FRAC Grubu Grup 11 – Strobilurin fungisitler (QoI inhibitörleri)
Etki Noktası Tekli (single-site) hedef noktası – direnç gelişimi riski yüksektir
Etki Tipi Koruyucu ağırlıklı, translaminar hareketli; hafif tedavi edici etkisi vardır
Çapraz Direnç Riski Aynı FRAC 11 grubundaki azoxystrobin, pyraclostrobin, trifloxystrobin gibi diğer strobilurinlerle çapraz direnç oluşabilir
Direnç Gelişimi Belgelenmiş Patojenler Erysiphe necator, Venturia inaequalis, Alternaria spp., Blumeria graminis
FRAC Tavsiyesi – Uygulama Sayısı Sezonda maksimum 3–4 uygulama; aynı etken maddeyle ardışık en fazla 2 uygulama, ardından farklı FRAC grubuna geçiş
FRAC Tavsiyesi – Karışım Kullanımı Mutlaka farklı FRAC grubundan (ör. Grup 3 – DMI, Grup 7 – SDHI) etken madde içeren fungisitlerle karışım veya rotasyon yapılmalı
FRAC Tavsiyesi – Dönüşüm Örneği Kresoxim-methyl + Boscalid (11+7) → Tebuconazole (FRAC 3) → Kontakt fungisit (FRAC M5: Mancozeb, Captan)
Yüksek Riskli Kullanım Alanları Bağ, elma, kabakgiller gibi fungisit tekrarının çok yapıldığı ve monokültürlerin görüldüğü alanlar
İzleme ve Laboratuvar Takibi Direnç şüphesi olan bölgelerde patojen biyotipleri laboratuvar testleriyle incelenmeli

Toksikolojik ve Ekotoksikolojik Özellikler
Parametre Değer / Açıklama
ADI (Günlük Kabul Edilebilir Alım) 0–0.03 mg/kg vücut ağırlığı/gün (JMPR, FAO)
ARfD (Akut Referans Doz) Tanımlanmamış (akut toksisite düşük)
Oral LD₅₀ (sıçan) >2000 mg/kg (düşük akut toksisite)
Dermal LD₅₀ (sıçan) >2000 mg/kg (cilt yoluyla düşük toksik)
İnhalasyon LC₅₀ (4 saat, sıçan) >5.3 mg/L (solunum yoluyla toksik değil)
Cilt Tahrişi / Korozivlik Hafif tahriş edici olabilir (genellikle sınıflandırılmaz)
Göz Tahrişi Hafif geçici tahriş
Deri Hassasiyeti (Alerjik Potansiyel) Duyarlı bireylerde hassasiyet oluşturabilir
Karsinojenik Potansiyel Kanıtlanmamış (IARC sınıflandırmasına göre yeterli veri yok)
Mutajenik Etki Negatif (genetik mutasyon oluşturmaz)
Reprodüktif Toksisite Yok – Üreme sistemi üzerinde olumsuz etkisi bulunmamış

Avantajlar ve Dezavantajlar
Avantajlar  Dezavantajlar
1. Geniş spektrumlu etki: Külleme, karaleke, yaprak lekeleri gibi birçok fungal hastalığa karşı etkilidir. 1. Yüksek direnç riski: Tekli hedef noktasına etki ettiği için direnç gelişimi kolaydır.
2. Koruyucu etkisi güçlüdür: Hastalık oluşmadan önce uygulandığında mükemmel sonuç verir. 2. Tedavi edici etkisi sınırlıdır: İleri enfeksiyonlarda etkisi zayıftır.
3. Translaminar hareketlidir: Yaprağın alt yüzeyine geçebilir, tek taraflı uygulamalarda bile etkili olabilir. 3. FRAC Grubu 11’de yer alır: Aynı gruptaki diğer strobilurinlerle çapraz direnç riski taşır.
4. Yağmura dayanıklıdır: Uygulamadan kısa süre sonra yağmur yağsa bile etkisini sürdürebilir. 4. AB’de bazı ürünlerde MRL limitleri sıfırlanmıştır: İhracat yapan üreticiler için risk oluşturabilir.
5. Bitki gelişimini destekleyebilir: Fotosentezi artırarak yeşil aksamı güçlendirebilir (strobilurin etkisi). 5. Sistemik etkisi sınırlıdır: Tam sistemik hareket etmez, lokal sistemik etki gösterir.
6. Kullanım dozu düşüktür: 100–250 g/da gibi düşük miktarlarda uygulanabilir. 6. Tek başına sürekli kullanım önerilmez: Mutlaka rotasyon veya karışım gerektirir.
7. Birçok formülasyonla uyumludur: Diğer fungisit ve insektisitlerle karışım yapılarak kullanılabilir. 7. Sucul canlılar için orta düzeyde toksiktir: Özellikle drenaj kanalları ve göletlerden uzak tutulmalıdır.

Uygulama Stratejisi

1. Kullanım Amacı

  • Koruyucu amaçlı kullanılmalıdır.

  • Özellikle karaleke, külleme, antraknoz ve yaprak lekesi gibi hastalıklarda hastalık başlamadan önce uygulama yapılmalıdır.

2. Uygulama Zamanlaması

Bitki Hedef Hastalık İlk Uygulama Zamanı Uygulama Aralığı
Elma Karaleke 1. gelişme döneminde (fare kulağı dönemi) 7–10 gün
Bağ (Üzüm) Külleme Sürgünler 20–25 cm olduğunda 7–12 gün
Kabakgiller Külleme İlk yapraklar görüldüğünde veya sıcak–nemli dönemlerde 7–10 gün
Domates Külleme / Alternarya İlk çiçeklenme öncesi 10 gün

Uygulama Tekniği
Kriter Açıklama
Uygulama yöntemi Sırt pompası, motorlu pülverizatör veya traktörle çekilen pulverizatör
Damlacık büyüklüğü Orta (200–400 mikron) damlacıklar en idealidir
Basınç ayarı 2–4 bar arası
Yaprak alt yüzeyi kapsama Önemli! Translaminar olsa da doğrudan temas en iyi sonucu verir
Zamanlama Sabah erken saatler veya gün batımı; arı aktivitesi düşükken

Direnç Yönetimi ve Rotasyon Tavsiyesi
Başlık Açıklama
FRAC Grubu 11 (QoI – Quinone outside inhibitor)
Etki Noktası Mitokondride tekli hedef (sitokrom bc₁ kompleksinin Qo bölgesi)
Direnç Riski Yüksek – çünkü tekli etki noktasına sahip ve yoğun kullanımlarda direnç gelişimi hızlıdır.

İlaç Önerileri