Genel Bilgiler Abamektin, Streptomyces avermitilis adlı toprak bakterisinden elde edilen doğal bir makrolid bileşiğidir. Geniş spektrumlu bir insektisit ve akarisit olarak kullanılır. Sinir sistemine etki ederek parazitlerin felç olmasına ve ölmesine yol açar. Tarımsal üretimde özellikle emici-bitki zararlıları ve akarlar üzerinde etkilidir.
1. Kimyasal Özellikler
Özellik
Açıklama
Kimyasal Yapı
Avermectin B₁a (~80 %) ve B₁b (~20 %) karışımı
CAS No.
71751‑41‑2
Moleküler Formül
B₁a: C₄₈H₇₂O₁₄ · B₁b: C₄₇H₇₀O₁₄
Mol. Ağırlık
B₁a: ≈873 g/mol, B₁b: ≈859 g/mol
Fiziksel Hali
Beyaz–sarı katı kristal toz
Erime Noktası
155–157 °C
Suda Çözünürlük
Çok düşük (≈0.007–0.01 mg/L)
Log P (lipofilik)
≈4–5 yüksek lipofilik yapı
Uyumluluk
Fotolize duyarlı; çevrede hızla parçalanır (yarı ömür 0.5–23 gün)
2. Etki Mekanizması
Özellik
Açıklama
IRAC Grubu
Grup 6 – Glutamat ve GABA‑kilitli klorid kanal aktivatörleri
Hedef Kanal
Glutamat-gated Cl⁻ kanal ve GABA reseptörü
Efekt
Sinir hücrelerinin hiperpolarizasyonu → felç → ölüm
3. Kullanım Alanları ve Formülasyonlar
Alan
Açıklama
Tarım
Sebze, meyve, bağ, pamuk, sera ürünleri
Hedef Zararlılar
Yaprak akarları (Tetranychus spp.), yaprak bitleri, beyaz sinek, trips, nematodlar
Formülasyonlar
EC (emülsiyon konsantre), SC, ME
Veterinerlik
At, sığır ve küçükbaş hayvanlarda antihelmintik olarak da kullanılır
4. Etkili Olduğu Zararlılar
Yaprak akarları (Tetranychus urticae)
Yaprak bitleri, beyaz sinek
Tripsler
Nematoidler (toprak kaynaklı)
Ayrıca iç kurdun yumurtası ve larva dönemine etki edebilir
5. Ruhsat Durumu – Türkiye ve Dünya
Türkiye: Tarım alanında sınırlı ve özel kullanım; bazı ürünlerde ruhsatlıdır, veteriner kullanımda çıktılar alınabilir.
Dünya: AB dahil birçok ülkede tarımsal kullanımda onaylıdır; AB’de elma, armut gibi ürünlerde tüketici güvenliği nedeniyle kısıtlamalar uygulanmıştır
6. Kalıntı Süresi (PHI) ve MRL Bilgileri
Ürün Grubu
MRL (AB, mg/kg)
PHI / Kalıntı
Turunçgiller
0.04
---
Elma / Armut
LOD – kaldırıldı
Yüksek risk nedeniyle MRL bırakılmadı
Diğer sebze & meyve
MRL genelde LOD düzeyine indirildi veya kaldırıldı
MHLI: AB ve Türkiye mevzuatında, birçok üründe limit belirlenmedi veya tespit edilemeyen düzeye indirgenmiştir.
7. Toksikolojik Özellikler & Güvenlik
Akut Oral LD₅₀ (sıçan): ~10 mg/kg – yüksek toksisite
Dermal LD₅₀ (tavşan): >2000 mg/kg — düşük risk
İnhalasyon LC₅₀ (sıçan): >5.7 mg/L
Ekotoksisite: Yüksek tox. balıklarda (Trout 3.6 mg/L, Daphnia 0.34 mg/L), arılara karşı yüksek akut toksisite (oral LD₅₀ ≈0.009 g/arı), ancak bitki yaprağında kalıntının azalması sonrası risk düşer
Karsinojenite / Genotoksisite: Şimdilik sınıflandırılmamış/yeterli bilgi yok.
Kullanıcı Güvenliği: Eldiven, maske, gözlük ve koruyucu giysi önerilir; hassasiyete dikkat edilmeli.
8. Direnç Gelişimi ve IPM Tavsiyeleri
Başlık
Açıklama
Direnç Riski
Orta – özellikle T. urticae popülasyonlarında gözlemlenmiştir
Direnç Mekanizması
Metabolik detoksifikasyon (P450) ve hedef reseptör toleransı olabilir
IRAC Grubu
6
IPM Tavsiyeleri
- Ürün rotasyonu (farklı IRAC grupları ile)- Zararlı eşiğine dayalı uygulama- Biyolojik ajanlarla entegrasyon- Arı uçuşu ve doğal düşman aktivitesinin olduğu zamanlarda uygulama- Sezon boyunca en fazla 1–2 uygulama önerilir