Bilgi Bankası

Genel Bilgiler

Lufenuron, benzoylüre grubu bir insekt büyüme düzenleyicisi (IGR – Insect Growth Regulator) olup, böceklerde kitin sentezini inhibe eden sistemik olmayan bir aktif maddedir. Kitin, böceklerin dış iskeletinin ve yumurta kabuğunun ana yapısal bileşenidir; Lufenuron, bu biyosentez yolunu bozarak larvaların deri değiştirmesini engeller ve yumurtadan çıkışı durdurur.

Özellikle lepidopter larvaları (tırtıllar), yaprak galeri sinekleri ve bazı dipter larvalarına karşı etkilidir. Tarımda sebze, meyve, pamuk ve süs bitkilerinde yaygın kullanılır. Ayrıca veteriner hekimlikte, köpek ve kedilerde pirelerin üremesini engellemek amacıyla oral tablet veya enjeksiyon formunda kullanılır.

Avantajları arasında düşük memeli toksisitesi, yararlı böceklere görece düşük etki ve biyolojik mücadele ile uyumlu olması bulunur. Ancak sucul organizmalara karşı toksiktir, bu nedenle uygulama sırasında su kaynaklarından uzak durulmalıdır.

1. Kimyasal Özellikler

Özellik Bilgi
Kimyasal Adı (IUPAC) (RS)-1-[2,5-dikloro-4-(1,1,2,3,3,3-heksafloro-propoksi)fenil]-3-(2,6-difloro-benzoyl)üre
CAS Numarası 103055-07-8
Moleküler Formül C₁₇H₈Cl₂F₈N₂O₃
Molekül Ağırlığı 511.15 g/mol
Fiziksel Form Beyaz-krem toz kristal
Erime Noktası 190–192 °C
Buhar Basıncı 3.8 × 10⁻⁴ mPa (25 °C)
Suda Çözünürlük 0.002 mg/L (25 °C) – çok düşük
Log Kow 5.12 (yüksek lipofilik)
Stabilite Asidik/nötr pH’da kararlı; ışıkta yavaş bozunma

2. Etki Mekanizması
Özellik Bilgi
IRAC Grubu 15 – Kitin sentez inhibitörü (Benzoylurea)
Hedef Mekanizma Kitin biyosentezini durdurarak larvaların kabuk oluşturmasını engeller.
Etkili Olduğu Evre Yumurta ve larva evresi
Etkisi Yumurtadan çıkışı engeller, larvaların deri değiştirmesini bozarak ölüme yol açar.

3. Kullanım Alanları ve Formülasyonlar
Formülasyon Tipi Konsantrasyon Kullanım Alanı
SC (Süspansiyon Konsantre) %5, %10 Tarımsal ürünlerde yaprak uygulaması
WP (Islanabilir Toz) %5 Sera ve açık tarla zararlıları
Veteriner Oral Tablet / Enjeksiyon mg/kg dozlar Köpek/kedi pire kontrolü
ULV %4–5 Depolanmış ürün zararlıları kontrolü

4. Etkili Olduğu Zararlılar

  • Lepidoptera: Elma iç kurdu (Cydia pomonella), salkım güvesi (Lobesia botrana), yaprak tırtılları (Spodoptera spp., Helicoverpa armigera).

  • Diptera: Sivrisinek larvaları (kısıtlı kullanım), bazı depo sinekleri.

  • Veterinerlikte: Ctenocephalides felis, C. canis (pireler).

5. Ruhsatlı Olduğu Bitkiler – Türkiye ve Dünya

Bölge Bitkiler Zararlılar
Türkiye Elma, armut, bağ, pamuk, sebzeler Elma iç kurdu, salkım güvesi, yaprak tırtılları
AB / EFSA Elma, üzüm, sebzeler Lepidopter larvaları
ABD / EPA Pamuk, mısır, süs bitkileri, sebzeler Pamuk yaprakkurdu, mısır kurdu
Veteriner Ruhsat Kedi, köpek Pireler

6. Kalıntı Süresi (PHI) ve MRL Değerleri
Ürün PHI (Hasat Öncesi Bekleme) MRL (mg/kg) – Codex MRL (mg/kg) – AB
Elma 14 gün 0.5 0.5
Üzüm 28 gün 0.5 0.5
Pamuk (tohum) - 0.02 0.02
Domates 3–7 gün 0.3 0.3

7. Toksikolojik Özellikler ve Güvenlik
Parametre Değer
Oral LD₅₀ (sıçan) >5000 mg/kg (düşük akut toksisite)
Dermal LD₅₀ (sıçan) >2000 mg/kg
İnhalasyon LC₅₀ (4h) >2.9 mg/L
WHO Sınıfı U – Normal kullanımda akut tehlike oluşturması olası değil
Göz/Deri Tahrişi Tahriş edici değil
Arılar LD₅₀ >100 µg/arı (düşük risk)
Balık LC₅₀ (96h, Oncorhynchus mykiss): 0.06 mg/L (yüksek sucul toksisite)
Daphnia magna EC₅₀ (48h): 0.002 mg/L (çok yüksek sucul toksisite)

8. Direnç Gelişimi ve IPM Tavsiyeleri

  • Direnç Riski: Orta-yüksek; Lepidoptera türlerinde raporlar mevcut.

  • IPM Stratejileri:

    • IRAC 15 dışındaki gruplarla rotasyon (ör. 28, 18, 5 grupları).

    • Yumurtlama dönemine yakın uygulama en etkili sonuç verir.

    • Faydalı böceklerle uyumlu; biyolojik mücadele ile entegre edilebilir.

    • Su kaynaklarına bulaşma riski olan alanlarda kullanılmamalı.

    • Maksimum 2–3 uygulama/sezon sınırı.

İlaç Önerileri