Genel Bilgiler Beauveria bassiana , toprak kökenli, doğal olarak pek çok ekosistemde bulunan, entomopatojen (böcek patojeni) mantar türüdür. Cordycipitaceae familyasına ait bu mantar, zararlı böceklerin vücut yüzeyine spor (konidya) olarak temas ettiğinde, kitin tabakasını enzimlerle (kitinaz, proteaz, lipaz) çözerek iç dokulara girer. Ardından böceğin hemolenfini kolonize eder, toksinler salgılar ve 4–10 gün içinde ölümüne neden olur.
Öne çıkan özellikleri:
Geniş konukçu yelpazesine sahiptir (Coleoptera, Lepidoptera, Hemiptera, Diptera vb.).
Hem temas hem de sistemik enfeksiyon yolu ile etkili olabilir.
Düşük memeli toksisitesi ve çevre dostu yapısı nedeniyle biyolojik mücadele ve organik tarım uygulamalarında yaygın olarak tercih edilir.
UV ışığına ve yüksek sıcaklığa karşı hassastır; bu nedenle genellikle akşam üzeri veya kapalı ortam uygulamaları önerilir.
1. Biyolojik ve Genel Özellikler
Özellik Bilgi
Taksonomi Mantar; Ascomycota; Hypocreales; Cordycipitaceae
Morfoloji Beyaz-pudra görünümlü miselyum; oval/yuvarlak konidya sporları
Spor Tipi Aseksüel konidya
Optimum Sıcaklık 23–28 °C (bazı suşlar 15–30 °C arasında aktif)
pH Aralığı 5–8
Doğal Yaşam Alanı Toprak, yaprak yüzeyleri, ölü böcekler
Depolama Stabilitesi Kuru formda 1–2 yıl; sıvı formda 6–12 ay
Renk Beyaz – krem (koloni kültüründe)
2. Etki Mekanizması
Özellik Bilgi
Etki Tipi Temas ile enfeksiyon (kontakt) – sistemik yayılım
Aşamalar
Spor böcek kutikulasına temas eder.
Yüzeye tutunur (hidrofobin proteini ile).
Enzim salgıları (kitinaz, lipaz, proteaz) ile kutikulayı deler.
Hemolenfe girerek çoğalır.
Beauvericin ve diğer toksinleri salgılar.
4–10 gün içinde ölüm, ardından sporlanma. |Seçicilik | Geniş konukçu yelpazesi; ancak hedef dışı omurgalılar için güvenli. |
3. Kullanım Alanları ve Formülasyonlar
Formülasyon Tipi Özellik Kullanım Alanı
WP (Islanabilir Toz) Spor yoğunluğu 1×10⁸ – 1×10¹³ CFU/g Tarla ve sera uygulamaları
SC (Süspansiyon Konsantre) Spor yoğunluğu 1×10⁸ – 1×10⁹ CFU/mL Sebze, meyve, süs bitkileri
OD (Yağ Bazlı Formülasyon) UV koruması sağlar Açık tarla koşulları
Granül (G) Toprak uygulaması Toprak zararlıları
Biyopestisit karışımı Diğer entomopatojenlerle kombine Geniş spektrum kontrolü
4. Etkili Olduğu Zararlılar
Lepidoptera : Spodoptera spp. , Helicoverpa armigera , Plutella xylostella
Hemiptera : Beyazsinekler (Bemisia tabaci ), yaprak bitleri, unlu bitler
Coleoptera : Patates böceği (Leptinotarsa decemlineata ), kahverengi kabuk böceği
Diptera : Mantar sivrisinekleri, bazı meyve sinekleri
Diğerleri : Tripsler, kırmızı örümcek (Tetranychus urticae , bazı suşlarda)
5. Ruhsatlı Olduğu Bitkiler – Türkiye ve Dünya
Bölge Bitkiler Zararlılar
Türkiye Domates, biber, patlıcan, salatalık, pamuk, elma, bağ Beyazsinek, trips, yaprak biti
AB / EFSA Sebze, meyve, süs bitkileri, tarla bitkileri Hemiptera, Lepidoptera, Coleoptera
ABD / EPA Tarla bitkileri, orman, sebze, meyve Çoklu zararlı grupları
Organik Tarım Sertifikaları AB Organik, NOP (ABD) uyumlu Organik tarımda biyopestisit
6. Kalıntı Süresi (PHI) ve MRL Değerleri
Ürün PHI (Hasat Öncesi Bekleme) MRL (mg/kg) – Codex MRL (mg/kg) – AB
Tüm ürünler 0 gün MRL uygulanmaz* MRL uygulanmaz*
*Doğal kökenli ve insan sağlığı açısından kalıcı toksisite riski bulunmadığı için çoğu ülkede MRL tanımlanmamıştır.
7. Toksikolojik Özellikler ve Güvenlik
Parametre Değer
Oral LD₅₀ (sıçan) >5000 mg/kg (düşük toksisite)
Dermal LD₅₀ (sıçan) >2000 mg/kg
Göz/Deri Tahrişi Tahriş edici değil
Arılar Düşük risk (spor temasında zararlı değil)
Balık Düşük risk
Memeliler Patojen değil; bağışıklık sistemi zayıf bireylerde teorik risk
WHO Sınıfı U – Akut tehlike oluşturması olası değil
8. Direnç Gelişimi ve IPM Tavsiyeleri
