Bilgi Bankası

Genel Bilgiler

Glyphosate, geniş spektrumlu sistemik bir herbisit olup, özellikle tek ve çok yıllık yabancı otların kontrolünde kullanılan fosfonik asit türevi bir aktif maddedir. Kimyasal olarak N-(fosfonometil)glisin olarak bilinir.

1970’lerde Monsanto tarafından geliştirilmiş ve 1974’te ticari olarak piyasaya sunulmuştur (ilk marka adı Roundup). Bitkilere yapraktan uygulanır, floem yoluyla köklere ve diğer organlara taşınır ve tüm bitkiyi öldürür.

1. Kimyasal Özellikler

Özellik Bilgi
Kimyasal Adı (IUPAC) N-(fosfonometil)glisin
CAS Numarası 1071-83-6
Moleküler Formül C₃H₈NO₅P
Molekül Ağırlığı 169.07 g/mol
Fiziksel Form Beyaz kristalimsi toz
Erime Noktası 189–190 °C
Buhar Basıncı 1.31 × 10⁻² mPa (25 °C)
Suda Çözünürlük 10.5 g/L (25 °C)
Log Kow -3.2 (yüksek suda çözünürlük)
Stabilite Nötr pH’da kararlı; UV’ye karşı dayanıklı

2. Etki Mekanizması
Özellik Bilgi
HRAC Grubu G – EPSP sentaz inhibitörleri
Hedef Mekanizma 5-enolpiruvilshikimat-3-fosfat sentaz (EPSPS) enzimini inhibe ederek şikimat yolunu durdurur.
Etkisi Aromatik amino asit sentezini engeller → protein üretimi durur → bitki 4–14 gün içinde ölür.
Taşınma Floem yoluyla yapraktan köklere ve rizomlara taşınır.
Seçicilik Sistemik, total (seçici olmayan) herbisit

3. Kullanım Alanları ve Formülasyonlar
Formülasyon Tipi Konsantrasyon Kullanım Alanı
SL (Suda çözünebilen konsantre) %36–48 glyphosate asit eşdeğeri Tarla ve bahçe yabancı ot kontrolü
SG (Suda çözünebilen granül) %62–75 Daha yüksek dozlu uygulamalar
EC / OD (Yağ bazlı) Karışım formülasyonları Yapışma ve penetrasyon artışı
Karışımlar Glyphosate + 2,4-D, Glyphosate + Diquat vb. Geniş spektrumlu kontrol

4. Etkili Olduğu Yabancı Otlar (Zararlılar)

  • Dar yapraklı otlar: Echinochloa crus-galli (darıcan), Lolium rigidum (yabani çim)

  • Geniş yapraklı otlar: Amaranthus retroflexus (horoz ibiği), Chenopodium album (sirken), Convolvulus arvensis (tarla sarmaşığı)

  • Odunsu bitkiler: Rubus spp. (böğürtlen), Acacia spp.

  • Çok yıllık rizomlu otlar: Sorghum halepense (ayrık darı), Cynodon dactylon (köpek dişi çimi)

5. Ruhsatlı Olduğu Bitkiler – Türkiye ve Dünya

Bölge Bitkiler Kullanım Şekli
Türkiye Meyve bahçeleri, bağ, tarla kenarları, nadas alanları Hasat öncesi veya sıra arası ot kontrolü
AB / EFSA Tahıllar, meyve bahçeleri, bağ, endüstriyel alanlar Ön ekim, hasat öncesi yabancı ot kontrolü
ABD / EPA GM (Roundup Ready) soya, mısır, pamuk, kanola Tarlada sıra üzeri ve sıra arası ot kontrolü

6. Kalıntı Süresi (PHI) ve MRL Değerleri
Ürün PHI MRL (mg/kg) – Codex MRL (mg/kg) – AB
Tahıllar 7–14 gün 30 10
Soya 7–14 gün 20 20
Mısır 7–14 gün 5 5
Meyve (narenciye, elma vb.) 7–14 gün 0.5–2.0 0.5–2.0

7. Toksikolojik Özellikler ve Güvenlik
Parametre Değer
Oral LD₅₀ (sıçan) >5000 mg/kg (düşük akut toksisite)
Dermal LD₅₀ (sıçan) >2000 mg/kg
Göz/Deri Tahrişi Hafif tahriş edici olabilir
Arılar Düşük risk
Balık LC₅₀ (96h, Oncorhynchus mykiss): ~86 mg/L
Memeliler Karsinojenite sınıflandırması: IARC Grup 2A (insanlarda muhtemelen kanserojen)
WHO Sınıfı U – Normal kullanımda akut tehlike oluşturması olası değil

8. Direnç Gelişimi ve IPM Tavsiyeleri

  • Direnç Riski: Yüksek; dünya genelinde >40 yabancı ot türünde direnç rapor edilmiştir.

  • IPM Stratejileri:

    • Tekrar eden tek etken madde kullanımı yerine farklı HRAC gruplarıyla rotasyon.

    • Mekanik mücadele (çapalama, biçme) ile entegre uygulama.

    • Hasat öncesi uygulamalarda etiket dozlarına uyum.

    • Mümkünse kültürel önlemler (örtü bitkisi ekimi, yoğun ekim).

    • Dirençli biyotiplerin tarlada yayılmasını önlemek için kenar otlarının da kontrol edilmesi.

İlaç Önerileri