Metam-sodyum, toprak fumigantı olarak kullanılan, oldukça güçlü ve yaygın bir ön bitki koruma maddesidir. Uygulandığında toprakta ayrışarak methyl isothiocyanate (MITC) adlı aktif fumigantı oluşturur ve bu madde nematodlar, fungal patojenler, yabancı ot tohumları ve bazı böcek larvalarını yok eder.
Metam-sodyum, toprakta parçalanarak güçlü bir fumigant olan MITC (metil izotiyosiyanat) üreten bir pre-emergent (önceden uygulanan) tarımsal dezenfektandır. Toprak kaynaklı zararlılarla (özellikle nematodlar, fungal patojenler ve yabancı ot tohumları) mücadelede kullanılır.
Öne Çıkan Özellikler
Toprakta uygulanır – sıvı formda enjeksiyon veya sulama ile verilir.
Toprak nemine bağlı olarak hızlıca MITC’ye dönüşür.
Geniş spektrumlu etki: Verticillium, Fusarium, Pythium, Meloidogyne türleri ve bazı tohumlu yabancı otlar.
Sertifikalı tohumluk ve fide üretiminde sıklıkla tercih edilir.
Uygulamadan sonra genellikle toprak örtülür veya bekleme süresi uygulanır.
NOT:
Metam-sodyum çok etkili olmasına karşın:
Fitotoksik riski yüksektir, uygun aralık verilmeden dikim yapılmamalıdır.
Kontrollü ve eğitimli personel tarafından uygulanmalıdır.
Bazı ülkelerde çevresel etkiler nedeniyle kullanım kısıtlamalarına tabidir.
1. Tanım ve Kimyasal Özellikler
Özellik
Açıklama
Kimyasal Adı
Metam-sodyum (Sodyum metilditiyokarbamat)
CAS Numarası
137-42-8
Kimyasal Formül
C₂H₄NNaS₂
Formülasyon
Su ile karışabilen sıvı (SL, AS), %42 aktif madde
Fiziksel Özellikler
Sarımsı renkli, keskin kokulu, suda çözünür sıvı
2. Kullanım Alanları ve Hedefler
Kullanım Alanı
Hedef Zararlılar
Sebze seraları, fide alanları, bağ, meyve fidanlığı
Meloidogyne spp. (kök-ur nematodu)
Tarla ve örtü altı tarım
Fusarium, Verticillium, Pythium, Rhizoctonia gibi toprak kaynaklı patojenler
Kontrollü ortam üretimi
Yabancı ot tohumları, bazı böcek larvaları
3. Etki Mekanizması
Özellik
Açıklama
Toprak Fumigantı
Toprağa uygulandığında methyl isothiocyanate (MITC) adlı uçucu, geniş spektrumlu fumigant maddeye dönüşür.
MITC Etkisi
Hücre proteinlerini denatüre eder, zararlı hücrelerin yaşamsal faaliyetlerini durdurur.
Temas ve solunum yolu ile etkili olur.
Kök patojenlerini, nematodları ve ot tohumlarını öldürür.
4. Türkiye’de Ruhsatlı Ürünler
Ticari Adı
Firma
Formülasyon
İçerik
Basamid G
Kaneko/BASF
Granül
Dazomet (alternatif fumigant)
Metam SL 42
Yerli/ithal firmalar
Sıvı (SL)
%42 Metam-sodyum
Ruhsat durumu
Ruhsatlı ve sınırlı kullanıma tabidir; kontrollü uygulama gerekir.
5. Toksikolojik & Ekotoksikolojik Veriler
Toksikolojik
Ekotoksikolojik
Deri ve göz tahrişine neden olabilir
Su organizmaları için çok toksik
Solunduğunda ciddi sağlık riski
Uzun süreli çevresel etkiler gösterebilir
LD50 (oral, sıçan): ~800 mg/kg
Toprak mikroorganizmaları ve solucanlara zararlı
Güvenli kullanım için KKD zorunludur
Arılara ve kuşlara karşı düşük toksik
6. Avantajlar – Dezavantajlar
Avantajlar
Dezavantajlar
Geniş spektrumlu toprak dezenfeksiyonu sağlar
Uygulama sonrası bekleme süresi gerektirir (PHI)
Nematod, fungus ve ot tohumlarına karşı etkilidir
Fitotoksik olabilir – dikkatli doz ve toprak nemi gerektirir
Tarla ve seralarda kontrollü şekilde uygulanabilir
Çevresel koşullara (sıcaklık, toprak tipi) bağlı etki değişkenliği
Alternatifsiz olduğu durumlar vardır
İnsan sağlığı açısından yüksek riskli – özel ruhsat gerekebilir
7. FRAC, PHI ve MRL Bilgileri
Kriter
Açıklama
FRAC Kodu
NC – Fungisit değil, fumigant (sınıflandırmaya dahil değil)
PHI (Hasat Öncesi Süre)
En az 21–30 gün (uygulama sonrası toprak gazı çıkışı bitene kadar beklenmeli)
MRL (Kalıntı Limiti)
Yoktur, çünkü hasattan önce tamamen parçalanması beklenir. Uygun bekleme olmazsa kalıntı riski oluşabilir.
