Ethylene dibromide (EDB) — kimyasal adıyla 1,2-dibromoetan — tarihsel olarak çok güçlü bir nematisit ve toprak fumigantı olarak kullanılmıştır.
Ancak yüksek toksisite ve kanserojen etkileri nedeniyle dünyada yasaklanmıştır.
Ethylene dibromide (EDB), uçucu ve renksiz bir sıvıdır.
Toprağa uygulandığında gaz fazına geçerek nematodları, böcek larvalarını ve bazı toprak funguslarını öldürür.
1950–1980 yılları arasında narenciye, tütün, muz, patates ve tahıl ekim alanlarında yaygın olarak kullanılmıştır.
1. Kimyasal Özellikler
Özellik
Açıklama
Kimyasal Adı
1,2-Dibromoethane (Ethylene Dibromide)
CAS Numarası
106-93-4
Kimyasal Formül
C₂H₄Br₂
Molekül Ağırlığı
187.86 g/mol
Yapısal Özellik
İki brom atomu, etilen köprüsüne bağlıdır
Fiziksel Hali
Renksiz-kehribar renkli, hafif tatlı kokulu sıvı
Kaynama Noktası
131 °C
Yoğunluk (20 °C)
2.17 g/cm³
Çözünürlük
Suda az, organik çözücülerde iyi çözünür
Buhar Basıncı
11.4 mm Hg (20 °C)
2. Etki Mekanizması
Mekanizma Türü
Açıklama
Fumigant etkisi
Uçucu formda olup hedef organizmaların hücre proteinlerine ve DNA’sına bağlanarak işlevlerini bozar.
Temas yoluyla zehirleme
Lipofilik yapısı sayesinde organizma hücre zarını geçerek sistemik toksisite oluşturur.
3. Türkiye’de Ruhsat Durumu
Kriter
Durum
Tarım İlaçlarında Kullanım
Yasaklanmıştır – Toksikolojik riskleri nedeniyle Türkiye`de kullanımı durdurulmuştur.
Karantina Kullanımı
Kullanılmamaktadır.
Dünya Genelinde
Çoğu ülkede (ABD, AB, Türkiye, Kanada vs.) yasaklıdır. FAO ve WHO tarafından da güvenli bulunmamaktadır.
4. PHI – MRL – FRAC
Parametre
Açıklama
PHI (Hasat Öncesi Süre)
Toprak veya ürünle doğrudan temas etmediğinden genelde uygulanmazdı.
MRL (Maksimum Kalıntı Limiti)
AB ve Türkiye’de yasal MRL tanımlı değildir. Kalıntısı istenmeyen pestisitler arasındadır.
FRAC Kodu
FRAC kapsamında değildir. Fungisit değil, fumigant grubundadır. NC (Not Classified)
5. Toksikolojik & Ekotoksikolojik Özellikler
Toksikolojik Özellikler
Ekotoksikolojik Özellikler
LD50 (oral, sıçan): ~140 mg/kg (yüksek toksik)
Su organizmalarına çok toksiktir (akut etkiler yüksek)
Kanserojen (IARC Group 2A) – muhtemel insan karsinojeni
Biyolojik parçalanması zayıf, çevrede uzun süre kalabilir
Mutajenik, genotoksik etkiler saptanmıştır
Toprak mikrobiyotasını baskılar
Deriyle temas ve soluma yoluyla ciddi sağlık riski oluşturur
Gıdaya veya doğrudan su kaynaklarına teması tehlikelidir
6. Avantaj – Dezavantajlar
Avantajlar
Dezavantajlar
Geniş spektrumlu etkili fumigant (fungus, nematod, böcek)
Yüksek toksisite (insan ve çevre sağlığı açısından son derece zararlı)
Uygulandığı alanda derinlemesine gaz penetrasyonu sağlar
Karsinojenik ve mutajenik etkileri nedeniyle yasaklanmıştır
Gaz fazında tüm organizmalara hızlı etki
Ozon tabakası tahribatı ve su kirletici etkiler
Eskiden özellikle narenciye, tahıl ve tütün fumigasyonunda tercih edilirdi
Yalnızca lisanslı laboratuvar ortamında kullanılabilir
