Genel Bilgiler Phorate , organofosfat grubuna ait, sistemik etkili çok güçlü bir insektisit ve nematisit tir. Bitki tarafından hem yapraktan hem de kökten alınarak damar sistemi aracılığıyla tüm bitkiye yayılır.Asetilkolin esteraz enziminin inhibitörü olarak sinir sistemi üzerinde etki gösterir. Çok düşük dozlarda bile etkili olması nedeniyle "ultra-toksik" sınıfına girer. Bu nedenle birçok ülkede kullanımı sınırlandırılmış ya da tamamen yasaklanmıştır.
1. Kimyasal Özellikler
Özellik Açıklama
Kimyasal Adı O,O-Diethyl S-(ethylthio)methyl phosphorodiamidate
Ticari İsimleri Phorate, Thimet
CAS Numarası 298-02-2
Moleküler Formül C₇H₁₇O₂PS₃
Molekül Ağırlığı 260.37 g/mol
Fiziksel Hali Renksiz ila açık sarı sıvı (formülasyonlara bağlı granül olabilir)
Formülasyonlar GR (granül), EC
Kaynama Noktası ~100 °C (dekompoze olabilir)
Suda Çözünürlük 50 mg/L (25 °C)
2. Etki Mekanizması
Özellik Açıklama
Etki Şekli Sistemik insektisit ve nematisit
Mekanizma Asetilkolin esteraz inhibitörü – sinir iletimini bozar
Hedef Zararlılar Yaprakbitleri, tripsler, beyazsinekler, nematodlar
3. Türkiye’de Ruhsat Durumu
Bölge Durum
Türkiye Ruhsatlı değil (yasaklanmış durumda)
AB Yasaklı
ABD (EPA) Kullanımı büyük ölçüde kaldırıldı
Aşırı toksisitesi nedeniyle birçok ülkede insan sağlığı ve çevre güvenliği gerekçesiyle kullanımı durdurulmuştur.
4. PHI, MRL, FRAC
Parametre Değer
PHI Kullanımı yasak olduğu için geçerli değil
MRL AB ve Türkiye`de genellikle 0.01 mg/kg (LOQ)
FRAC Organofosfatlar – AChE inhibitörü (grup numarası NA )
5. Toksikolojik ve Ekotoksikolojik Veriler
Toksikoloji Ekotoksikoloji
LD50 (oral, sıçan): 1.1–2.1 mg/kg (çok toksik) Balık ve kuşlar için yüksek toksisite
Asetilkolinesteraz inhibitörü Arılara ve toprak organizmalarına zararlı
Akut toksisite sınıfı: WHO Sınıf Ia (çok tehlikeli) Yeraltı suyuna bulaşma riski yüksek
Kronik maruziyet → nörolojik hasar Biyobirikim potansiyeli mevcut
6. Avantajlar – Dezavantajlar
Avantajlar Dezavantajlar
Toprak uygulamalarında hızlı etki sağlar Son derece toksiktir – insan ve çevre sağlığı için risklidir
Nematod ve emici böcekler üzerinde çok etkili Pek çok ülkede tamamen yasaklanmıştır
Sistemik özelliği ile tüm bitkiyi korur Yüksek kalıntı potansiyeli ve toksisite
Düşük dozda yüksek etki FRAC grubuna dahil değil – direnç yönetimi zayıf
7. Uygulama Bilgileri
Uygulama Şekli Dozaj (eski uygulamalarda) Not
Toprak altı granül 1.5–2 kg/da (ürün ve nematod yoğunluğuna göre) Sulama öncesi uygulanırdı
Sistemik emilim Bitki tarafından alınarak tüm organa yayılır Gazla etkili değildir
