Sinnamaldehit (Cinnamaldehyde) — yani tarçın yağının ana aktif bileşiği — bitkisel kökenli doğal bir nematisit olarak kabul edilir.
Özellikle Meloidogyne spp. (kök-ur nematodları) ve Pratylenchus spp. (kök lezyon nematodları) üzerinde güçlü temas ve solunum engelleyici etki gösterir.
Bu nedenle hem organik hem de entegre nematod mücadelesinde (IPM) yaygın şekilde kullanılmaktadır.
1. Genel Tanım
Özellik
Bilgi
Etken madde
Sinnamaldehit (Cinnamaldehyde)
Kimyasal adı (IUPAC)
3-phenyl-2-propenal
Kimyasal formül
C₉H₈O
Kaynak
Tarçın kabuğu yağı (Cinnamomum verum, C. cassia)
Kimyasal sınıfı
Aromatik aldehit (doğal fenilpropanoid)
Formülasyon tipi
EC, SL veya saf yağ (20–50% aktif madde)
Koku / özellik
Tarçın kokulu, sarımsı uçucu sıvı
Kullanım tipi
Doğal nematisit, fungisit ve antibakteriyel madde
2. Etki Mekanizması (Nematod Üzerine)
Sinnamaldehit, nematodlarda doğrudan hücresel toksisite oluşturur:
Etki Mekanizması
Açıklama
1 Hücre zarı ve kutikula bozulması
Lipofilik yapısı nedeniyle nematodun kutikulasını çözer, iyon dengesi bozulur → ölüm.
2 Solunum ve enerji metabolizması inhibisyonu
Nematod mitokondrilerinde ATP sentezini durdurur.
3 Sinirsel aktiviteyi bozar
Asetilkolin sistemini baskılar → felç ve hareket kaybı.
4 Yumurtadan çıkış engeli
Meloidogyne incognita yumurta zarında geçirgenlik kaybı → J2 çıkışı azalır.
5 Repellent etki
Kök bölgesinde kimyasal iticilik → nematod penetrasyonunu azaltır.
3. Hedef Nematod Türleri
Tür
Etki Düzeyi
Açıklama
Meloidogyne incognita
*****
J2 ölüm oranı %90’a kadar, yumurta açılımı azalır
Pratylenchus penetrans
****
Kök lezyonu ve yumurta sayısı düşer
Heterodera glycines
***
Kist oluşumu baskılanır
Rotylenchulus reniformis
**
Dişi gelişimi azalır
4. Kullanım Alanları
Bitki Grubu
Uygulama Amacı
Sebzeler (domates, biber, hıyar, patlıcan)
Kök-ur nematodlarına karşı
Bağ, narenciye, zeytin, muz
Kök nematodları ve fungus kombinasyonu
Pamuk, yerfıstığı, patates
Pratylenchus spp. ve Meloidogyne spp. baskısı
Sera ve fidanlıklar
Dikim öncesi toprak uygulamaları
Organik tarım
Tamamen doğal bileşik, OMRI uyumlu
5. Uygulama Bilgileri
Özellik
Bilgi
Doz
2–4 L/ha (%20–30 aktif form)
Uygulama şekli
Damlama hattı, kök çevresi uygulama veya sulama ile
Tekrarlama
20–30 gün arayla
Etki süresi
7–15 gün
PHI (Hasat aralığı)
0 gün (kalıntısız)
6. Toksikolojik ve Ekotoksikolojik Özellikler
Parametre
Değer
Oral LD₅₀ (sıçan)
2000 mg/kg (düşük toksik)
Dermal LD₅₀ (tavşan)
>5000 mg/kg
Balık LC₅₀ (96h)
50–100 mg/L (düşük toksik)
Arılar
Zararsız
Toprak kalıcılığı (DT₅₀)
3–5 gün (uçucu, biyolojik olarak parçalanır)
Kalıntı riski (MRL)
Yok
7. Avantaj ve Dezavantajlar
Avantaj
Dezavantaj
Doğal, kalıntısız, çevre dostu
Uçucu olduğu için etki süresi kısa
Hem öldürücü hem repellent etki
Yüksek dozda bitki köklerinde fitotoksisite olabilir
Organik tarımda kullanılabilir
Sıcaklık ve pH’a duyarlı
Kimyasal ve biyolojik ajanlarla uyumlu
Yoğun nematod populasyonunda tekrarlama gerekir
8. Türkiye Ruhsat Durumu (2025 itibarıyla)
Türkiye’de sinnamaldehit (tarçın yağı) içeren bazı biyolojik ürünler biyopestisit veya biyolojik nematisit olarak kayıtlıdır:
