Bilgi Bankası

Genel Bilgiler
Pyrethrins, Chrysanthemum cinerariifolium (pireotu) çiçeklerinden doğal olarak elde edilen, bitkisel kökenli insektisitlerdir. Doğal olarak üretilen ester türevi bileşiklerden oluşur ve hızlı etkili sinir zehirleri olarak görev yapar. Tarım, veterinerlik, halk sağlığı ve evsel kullanım alanlarında geniş ölçüde tercih edilir.

1. Kimyasal Özellikler
Özellik Bilgi
Kaynak Bitki Chrysanthemum cinerariifolium (Pireotu)
Etkin Bileşenler Pyrethrin I, Pyrethrin II, Cinerin I, Cinerin II, Jasmolin I, Jasmolin II
Kimyasal Sınıfı Doğal piretroid (ester türevi)
Moleküler Formül C₂₁H₂₈O₃ (Pyrethrin I), C₂₂H₂₈O₅ (Pyrethrin II)
Molekül Ağırlığı 328–372 g/mol arası
Fiziksel Görünüm Açık sarı, yağ benzeri sıvı
Koku Karakteristik çiçeksi koku
Erime Noktası 13–15 °C
Buhar Basıncı (25 °C) 3 × 10⁻⁶ Pa
Suda Çözünürlük Düşük (0.005 mg/L)
Log Kow 5.0–6.0
Stabilite UV ışığına karşı kararsız, hızla fotodegradasyona uğrar

2. Etki Mekanizması
Özellik Bilgi
Etki Şekli Temas ve solunum yoluyla etkili doğal insektisit
Etki Mekanizması Böceklerin sinir sisteminde voltaj bağımlı sodyum kanallarını açarak sürekli sinir uyarımı oluşturur → felç ve ölüm
IRAC Kodu 3A – Sodyum kanal modülatörleri
Etki Özelliği Çok hızlı etki (knockdown etkisi), ancak kısa kalıcılık (1–2 gün)
Sinerjist Kullanımı Genellikle Piperonyl butoxide (PBO) ile karıştırılır → enzimatik detoksifikasyonu önleyerek etkiyi artırır

3. Etkili Olduğu Zararlılar
Zararlı Grubu Örnek Türler
Lepidoptera Spodoptera littoralis, Tuta absoluta
Diptera Musca domestica (ev sineği), Aedes aegypti (sivrisinek)
Hemiptera Aphis gossypii (yaprak biti), Bemisia tabaci (beyazsinek)
Coleoptera Tribolium castaneum (un kurdu), Sitophilus oryzae (pirinç biti)
Ev zararlıları Hamam böceği, pire, sivrisinek, karınca

4. Ruhsat Durumu
Bölge Durum
Türkiye Ruhsatlı (örnek: Pyrenol EC, BioKill, Saf-T-Pyrethrum)
AB (EU) Onaylı (Bitkisel kaynaklı doğal insektisit olarak)
ABD (EPA) Onaylı; organik tarımda kullanım izni (OMRI Listed) mevcut
FAO Kod No PYR

5. Toksikolojik ve Ekotoksikolojik Veriler
Özellik Bilgi
Akut Oral LD₅₀ (sıçan) 1200 mg/kg (düşük toksisite)
Akut Dermal LD₅₀ (tavşan) > 1800 mg/kg
Akut İnhalasyon LC₅₀ (rat, 4 saat) > 2 mg/L
Balıklar (LC₅₀ 96 saat) 0.02 mg/L (yüksek toksisite)
Arılar Üzerindeki Etki Toksik (LD₅₀ ≈ 0.05 µg/arı)
Kuşlar Üzerindeki Etki Düşük toksisite
Biyobirikim Potansiyeli Düşük (hızla parçalanır)
İnsan Sağlığı Etkileri Ciltte hafif irritasyon, solunumla alınırsa baş dönmesi, mide bulantısı yapabilir
ADI (Kabul Edilebilir Günlük Alım) 0.04 mg/kg/gün

6. Avantajlar ve Dezavantajlar
Avantaj Dezavantaj
Bitkisel kökenli, doğal ürün Güneş ışığında hızlı bozulur
Arı dışında birçok faydalıya güvenli Arılara temas halinde toksik
Kalıntı bırakmaz, 1–2 gün içinde parçalanır Kısa etki süresi
Organik tarımda onaylı Su organizmaları için toksik
Geniş spektrumlu etki Direnç gelişimi görülebilir (sık kullanımlarda)

7. Uygulama Bilgileri
Ürün Zararlı Doz Uygulama Şekli
Elma Yaprak biti, kırmızı örümcek 100–150 mL/100 L su Zararlı görüldüğünde, akşam saatlerinde
Domates Tuta absoluta, beyazsinek 75–100 mL/100 L su İlk larva çıkışında
Sebzeler Yaprak biti, trips 100 mL/100 L su 7–10 gün aralıklarla
Bağ Salkım güvesi 100–150 mL/100 L su Çiçeklenme dönemi öncesi
Ev ve depolar Sinek, hamam böceği 0.5–1% çözeltisi Yüzeye püskürtülür veya sisleme yapılır

8. Direnç Yönetimi (IRAC Tavsiyesi)
Tavsiye Açıklama
Rotasyon Sentetik piretroidlerle (permethrin, cypermethrin) dönüşümlü kullanılmamalı (aynı IRAC 3A grubu)
Kombinasyon Piperonyl butoxide (PBO) ile sinerjistik kombinasyon önerilir
Uygulama Sıklığı Maksimum 3–4 uygulama / sezon

İlaç Önerileri