Genel Bilgiler Ketoenoller , modern bitki koruma kimyasallarında özellikle akarisit (akar öldürücü) ve insektisit (böcek öldürücü) etkiye sahip lipid biyosentez inhibitörleri grubundaki bir kimyasal sınıftır.Spiromesifen , Spirodiclofen , Spirotetramat gibi yeni nesil aktif maddeleri içerir.tetronik asit veya tetramik asit türevleri olarak da bilinir.
Genel Tanım
Özellik Bilgi
Kimyasal Sınıfı Ketoenoller (Tetronic/Tetramic asit türevleri)
Alt Grup Tetronic asit türevleri (Spiromesifen, Spirodiclofen) ve Tetramic asit türevleri (Spirotetramat)
Etki Grubu (IRAC) 23 – Lipid biyosentez inhibitörleri (Acetyl-CoA carboxylase inhibitörleri)
Kullanım Alanı Akarlar, beyazsinekler, yaprak bitleri
Etki Tipi Sistemik veya translaminar akarisit / insektisit
Örnek Aktif Maddeler Spiromesifen, Spirodiclofen, Spirotetramat, Spiropidion
Kimyasal Özellikler
Özellik Açıklama
Yapısal Özellik Ketoenol çekirdeği: bir karbonil (C=O) ve bir enol (C=C–OH) grubu içeren halkalı yapı
Kimyasal Karakter Lipofilik, düşük buhar basıncına sahip, bitki yüzeyinde kalıcı
Fiziksel Özellik Katı veya viskoz sıvı (aktif maddeye bağlı)
Çözünürlük Suda düşük, organik çözücülerde yüksek çözünürlük
Fotostabilite Genellikle ışığa dayanıklı, yaprak yüzeyinde uzun süre kalıcı
Etki Mekanizması
Başlık Açıklama
Etki Hedefi Lipid (yağ asidi) biyosentezinin ilk basamağında görev alan acetyl-CoA karboksilaz (ACC) enzimi
Etki Sonucu Hücre zarında lipid sentezi durur → hücre bütünlüğü bozulur → larvalar, nimfler gelişemez veya ölür
Etkili Olduğu Evre Yumurtalar, larvalar, nimfler
Ergin Etkisi Genellikle zayıf veya yoktur
Etki Süresi 30–45 gün (bitki türüne bağlı olarak değişir)
Temel Aktif Maddeler ve Özellikleri
Aktif Madde Ürün Grubu Hedef Zararlılar Bitki Türleri Özel Özellik
Spiromesifen Akarisit / İnsektisit Akarlar, beyazsinekler Domates, turunçgil, pamuk Translaminar etki, yumurta ve nimf öldürücü
Spirodiclofen Akarisit Kırmızı örümcek, pas akarları Elma, bağ, turunçgil Uzun kalıcılık, gelişim inhibitörü
Spirotetramat Sistemik insektisit Yaprak biti, beyazsinek, trips Sebzeler, narenciye İki yönlü sistemik hareket (phloem + xylem)
Spiropidion Yeni nesil ketoenol Beyazsinek, afit Pamuk, domates Hem nimf hem ergin üzerinde etkili
Toksikolojik ve Ekotoksikolojik Özellikler
Parametre Değer / Açıklama
Oral LD₅₀ (sıçan) > 2000 mg/kg (genellikle düşük toksisite)
Dermal LD₅₀ (tavşan) > 2000 mg/kg
Arılar için toksisite Düşük veya orta düzey
Balık LC₅₀ (96h) 0.1–1 mg/L (orta toksik)
Toprakta Yarılanma Süresi (DT₅₀) 20–50 gün
Fotoliz Işığa dayanıklı
Biyobirikim Potansiyeli Orta (lipofilik yapı nedeniyle)
Avantajlar ve Dezavantajlar
Avantajlar Dezavantajlar
- Yumurtadan nimfe kadar yüksek etkinlik- Uzun rezidü süresi- Faydalı böceklere nispeten düşük toksisite- Dirençli populasyonlara karşı etkili - Ergin etkisi zayıf- Alkali pH’ta stabil değil- Suda yaşayan canlılara toksik olabilir
Ruhsat ve Kullanım Durumu
Bölge Durum
Türkiye Ruhsatlı (Spiromesifen, Spirodiclofen, Spirotetramat)
AB (EFSA) Onaylı (Reg. (EC) No 540/2011 kapsamında)
ABD (EPA) Ruhsatlı ve yaygın kullanımda
Japonya İlk geliştirilen ülke (Bayer / Mitsui kökenli bileşikler)
