Alternaria yaprak yanıklığı (Alternaria alternata) Hastalık Etmeni ve Biyolojisi
Başlık Açıklama
Etmen Adı Alternaria alternata (Fr.) Keissl.
Taksonomi Krallık: Fungi • Bölüm: Ascomycota • Sınıf: Dothideomycetes • Takım: Pleosporales • Cins: Alternaria
Yaşam Döngüsü Fungus, bitki artıklarında, toprakta veya depolarda konidi ve miselyum halinde uzun süre canlı kalır. Rüzgar, yağmur sıçraması ve tarım aletleriyle taşınır. Sporlar nemli yaprak yüzeyine konduğunda çimlenir ve stoma ya da yara yoluyla bitkiye girer.
Optimum Sıcaklık 20–30 °C arası optimum; 10 °C altında gelişme yavaşlar, 35 °C üzerinde durur.
Nem Gereksinimi %90 ve üzeri bağıl nemde hızlı sporlanma ve enfeksiyon gerçekleşir.
Yayılma Şekli Konidiler rüzgar, yağmur damlası, böcekler ve tarım aletleriyle taşınır.
Epidemiyoloji Nemli ve sıcak havalarda, özellikle yoğun yaprak örtüsünde ve az havalanan bahçelerde salgın yapar.
Zarar Şekli ve Bitkideki Etkisi
Başlık Detaylı Bilgi
Zarar Görülen Organlar Yaprak, meyve, sürgün, nadiren çiçek ve sap dokusu
Zarar Mekanizması Fungus toksin üretir, konak hücrelerini öldürür (nekrotrof). Fotosentezi azaltır, dokularda erken yaşlanma ve doku çökmesi yapar.
Ekonomik Kayıp %30–60 verim kaybı; kalite düşüklüğü, erken yaprak dökümü, raf ömrü azalması, ihracat reddi riski.
Depo Zararı Meyvelerde latent enfeksiyonlar depoda çürüme ve lekelenme olarak ortaya çıkar.
Belirtiler ve Tanılama Kriterleri
Bitki Kısmı Belirti Tanımı Ayırt Edici Özellikler
Yapraklar Kahverengi, yuvarlak, ortası griye dönen lekeler; çevresi sarı hale oluşturur. “Hedef tahtası” görünümü (konsantrik halkalar) tipiktir.
Meyveler Koyu kahverengi, çökük lekeler, zamanla yüzeyden kabuk kalkması. Lekelerin kenarı belirgin, orta kısmı kadifemsi fungal gelişimle kaplı.
Sürgünler Küçük nekrotik alanlar; genç sürgünlerde zayıflama ve kuruma. Yaprak sapı boyunca uzanan nekrozlar görülebilir.
Depo Dönemi Küçük lekeler depoda genişleyerek çürüme yapar. Çoğunlukla elma, armut, narenciye, havuçta görülür.
Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri
Faktör Etkisi
Yüksek Nem Spor çimlenmesi ve enfeksiyon için zorunludur. Sabah çiği ve sık yağış dönemleri kritik.
Sıcaklık 25–30 °C optimum; 30 °C üzeri kısa süreli artışlar gelişimi yavaşlatmaz.
Azot Fazlalığı Hücre dokularını gevşetir, fungusun girişini kolaylaştırır.
Kötü Havalanma / Sık Dikim Mikroklima nemini artırır, enfeksiyon yoğunluğunu yükseltir.
Yetersiz Budama Bitki iç kısımlarında nem birikir, sporlanma kolaylaşır.
Kültürel Mücadele Önlemleri
Uygulama Alanı Önerilen Önlem
Bahçe Hijyeni Enfekteli yaprak ve meyveler toplanmalı, imha edilmeli veya toprağa derince gömülmeli.
Budama Hava sirkülasyonunu artıracak şekilde açık taç formu sağlanmalı.
Sulama Yağmurlama yerine damlama sistemi kullanılmalı.
Gübreleme Azotlu gübreler kontrollü verilmeli, potasyum artırılmalı.
Ekim Nöbeti Aynı alanda duyarlı bitkilerle ardışık ekim yapılmamalı.
Hasat Sonrası Bitki artıkları toplanmalı, tarlada çürümesine izin verilmemeli.
Kimyasal Mücadele (Fungisitler)
Uygulama Zamanı Açıklama
Koruyucu Uygulama İlk belirtiler görülmeden, özellikle nemli döneme girişte başlanır.
Tekrarlama Aralığı 7–14 gün (ürüne ve etken maddeye bağlı olarak).
Uygulama Şekli Tam kaplama; özellikle yaprak alt yüzeyleri ıslatılmalı.
FRAC Rotasyonu Direnç gelişimini önlemek için aynı FRAC grubundaki ürünler ardışık kullanılmamalı.
Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler
Etken Madde Etki Mekanizması / FRAC Kodu Etki Tipi Notlar
Mankozeb M3 – Çoklu etki Koruyucu Geniş spektrumlu, direnç riski düşüktür.
Chlorothalonil M05 – Çoklu etki Koruyucu Yüzeyde kalır, uzun süreli koruma sağlar.
Copper Hydroxide / Oxychloride M1 – Temas etkili Koruyucu Organik üretimlerde de kullanılabilir.
Azoxystrobin 11 – QoI (Strobilurin) Sistemik / Translaminar Erken dönem uygulamalarında etkili.
Pyraclostrobin 11 – QoI Sistemik Alternaria ve Septoria karşısında etkilidir.
Boscalid 7 – SDHI Sistemik Özellikle yaprak yanıklığında güçlü etki.
Fluopyram 7 – SDHI Sistemik Rotasyon için uygundur.
Difenoconazole 3 – DMI (Triazol) Sistemik Koruyucu ve tedavi edici etki sağlar.
Tebuconazole 3 – DMI Sistemik FRAC 3 grubu rotasyonunda kullanılabilir.
Iprodione 2 – Dicarboximide Temas / Lokal sistemik Depo enfeksiyonlarını azaltmada faydalı.
Biyolojik ve Biyoteknik Çözümler
Ürün / Mikroorganizma Etkisi Kullanım Şekli
Bacillus subtilis Yaprak yüzeyinde yerleşerek patojeni baskılar. Koruyucu amaçlı, 7–10 gün aralıklarla.
Trichoderma harzianum Bitki yüzeyine ve kök bölgesine kolonize olarak patojen sporlarını baskılar. Damlama veya yapraktan uygulanabilir.
Pseudomonas fluorescens Antifungal metabolit üretimi ile baskı sağlar. Vegetatif gelişim döneminde kullanılır.
Bitki Güçlendiriciler Silis, deniz yosunu özleri, bakır kompleksleri, aminoasitler. Direnç artırıcı olarak kimyasal arası uygulamalar.
