Başlıca Antep fıstığı (Pistacia vera); nadiren Pistacia terebinthus gibi yabani türlerde de görülebilir.
Yaşam Döngüsü
Fungus kışı, enfekteli yaprak ve sürgün artıklarında piknidyum (spor taşıyıcı yapılar) halinde geçirir. İlkbaharda yağışla birlikte piknidilerden konidiler çıkar ve yaprak yüzeyine dağılır. Yağmur sıçraması ve rüzgârla bitkiden bitkiye taşınır.
Spor Oluşumu
15–25 °C’de, yüksek nem koşullarında (≥ %85) hızlı şekilde gerçekleşir.
Enfeksiyon Koşulları
Yaprak yüzeyinde 24 saatten uzun süreli serbest su varlığı gerekir. Enfeksiyon genellikle ilkbahar sonu–yaz başı döneminde başlar.
Yayılma Şekli
Konidiler yağmur ve rüzgârla taşınır; ayrıca sulama suyu ve işçi–alet hareketiyle yayılabilir.
Zarar Şekli ve Ekonomik Önemi
Başlık
Detaylı Bilgi
Zarar Gören Organlar
Genellikle yapraklar; ileri dönemlerde genç sürgünler ve çotanak sapları.
Zarar Mekanizması
Yapraklarda fotosentez yüzeyi azalır, erken yaprak dökümü görülür. Ağır enfeksiyonlarda ağaçların zayıflaması ve çotanak beslenmesinin azalması sonucu verim kaybı %20–50’ye ulaşabilir.
Dolaylı Etkiler
Zayıf ağaçlar kışa düşük karbon rezerviyle girer, ertesi yıl çiçek tutumu azalır.
Ekonomik Sonuç
Kalite düşüşü, tane iç gelişiminin yetersizliği, “boş meyve” oranının artması.
Belirtiler ve Tanılama Kriterleri
Bitki Kısmı
Belirti Tanımı
Ayırt Edici Özellik
Yapraklar (Alt ve Üst Yüzey)
Küçük (1–4 mm), yuvarlak veya düzensiz, kahverengi–mor kenarlı lekeler. Ortası gri veya açık kahverengidir.
Lekelerin merkezinde siyah noktalı yapılar (piknidiler) gözle fark edilebilir.
Yaprak Damarları Boyunca
Lekeler damar aralarında birleşerek geniş alanları kaplar.
Gelişme ilerledikçe yaprak sararır, kurur, dökülür.
Genç Sürgünler
Nadiren görülür; küçük kabuk lekeleri oluşur.
Diğer yaprak lekesi hastalıklarından farklı olarak piknidiler belirgindir.
Sezon İçi Yayılım
İlk lekeler alt yapraklarda başlar, zamanla üst katmanlara geçer.
Özellikle yağışlı ve nemli yaz dönemlerinde hızla yayılır.
Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri
Faktör
Etkisi
Sıcaklık (Optimum)
20–25 °C – Fungusun gelişimi için en uygun aralık.
Bağıl Nem
%85–95 arası sporlanma ve çimlenme için gereklidir.
Yağış ve Çiğ
Yaprak yüzeyinde uzun süre su kalması enfeksiyonu hızlandırır.
Yoğun Taç ve Budama Eksikliği
Hava sirkülasyonunu azaltır, mikroklima nemini artırır.
Aşırı Azotlu Gübreleme
Dokuları gevşeterek giriş noktalarını artırır.
Sulama Tipi
Yağmurlama sulama, yaprak ıslaklığını artırdığı için riski yükseltir.
Kültürel Mücadele Önlemleri
Uygulama Alanı
Önerilen Uygulama
Bahçe Temizliği
Hasat sonrası enfekteli yapraklar toplanıp yakılmalı veya derine gömülmeli.
Budama
Hava sirkülasyonunu artırmak için taç seyreltilmeli.
Sulama Yönetimi
Damlama sistemine geçilmeli, yağmurlama sulamadan kaçınılmalı.
Gübreleme
Azot dengelenmeli, potasyum ve kalsiyum artırılmalı.
Ekim Nöbeti / Ağaç Aralığı
Sık dikimden kaçınılmalı; bahçede yabancı ot kontrolü yapılmalı.
Erken Uyarı ve İzleme
İlk lekeler görüldüğünde hemen fungisit koruma programı başlatılmalı.
Kimyasal Mücadele
Uygulama Zamanı
Açıklama
Koruyucu Uygulama
İlkbaharda yapraklanma başlangıcında; ilk lekeler görülmeden yapılmalı.
Tedavi Amaçlı Uygulama
Enfeksiyon belirtileri görülürse sistemik fungisitlerle devam edilmeli.
Tekrarlama Aralığı
10–14 gün aralıklarla, yağışlı dönemlerde 7 güne düşürülmeli.
FRAC Rotasyonu
Direnç gelişimini önlemek için farklı FRAC grupları dönüşümlü kullanılmalı.
Uygulama Tekniği
Alt ve üst yüzey tam kaplanmalı; sabah erken veya akşamüstü saatleri tercih edilmeli.
