Bilgi Bankası

Botrytis çiçek ve meyve çürüklüğü (Botrytis cinerea)
Hastalık Etmeni ve Biyolojisi
Başlık Açıklama
Etmen Botrytis cinerea Pers. ex Fr. – Eşeyli formu Botryotinia fuckeliana (Ascomycota).
Hastalık Adı Botrytis çiçek ve meyve çürüklüğü (Gri küf hastalığı).
Konukçular Antep fıstığı (Pistacia vera), asma, çilek, domates, üzüm, narenciye, badem, ceviz gibi birçok türde yaygındır.
Yaşam Döngüsü Fungus, bitki artıkları üzerinde sklerotium, konidi veya miselyum formunda uzun süre canlı kalır. İlkbaharda uygun sıcaklık ve nem koşullarında konidiler oluşur. Bu sporlar rüzgâr, yağmur veya böceklerle yayılır.
Enfeksiyon Koşulları Yüksek bağıl nem (%90–100), düşük ışık, 15–25 °C sıcaklık ve uzun süreli yaprak/çiçek ıslaklığı gerekir.
Gelişme Döngüsü Enfeksiyon genellikle çiçeklenme döneminde başlar, genç meyve ve salkımlara geçer. Hastalık latent (gizli) olarak meyvede kalabilir ve depolamada aktif hale gelir.

Zarar Şekli ve Ekonomik Önemi
Başlık Detaylı Bilgi
Zarar Görülen Organlar Çiçek, genç meyve, meyve kabuğu, sürgün uçları.
Zarar Mekanizması Fungus, hücre duvarını parçalayan enzimler (pektinaz, selülaz) salgılar. Bu enzimler doku yumuşamasına ve çürüklüğe neden olur.
Verim Kaybı Enfeksiyon yoğunluğuna göre %20–70 arası ürün kaybı görülebilir.
Dolaylı Etki Enfekteli çiçek ve meyveler dökülür, sağlam çotanak gelişimi engellenir, verim ve kalite azalır.
Ekonomik Önemi Özellikle yağışlı ve serin ilkbahar dönemlerinde salgın yaparak çiçeklenmeyi ciddi etkiler.

Belirtiler ve Tanılama Kriterleri
Bitki Kısmı Belirti Tanımı Ayırt Edici Özellik
Çiçekler Kahverengi-siyah renk değişimi, çiçek dokularında yumuşama. Kuruyan çiçeklerde gri renkli küf tabakası (spor kitlesi) görülür.
Genç Meyveler Yüzeyde kahverengi lekeler, zamanla gri küf örtüsü. Meyve sapı çevresinde nekroz ve dökülme.
Olgun Meyveler / Salkım Kabukta yumuşama ve çökme, gri kadifemsi görünüm. Özellikle nemli ortamda yoğun küf tabakası.
Depo Dönemi Gizli enfeksiyonlar depoda aktif hale gelir, meyve çürür. Soğuk depoda gri spor tabakasıyla kendini gösterir.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri
Faktör Etkisi
Sıcaklık (Optimum) 18–23 °C’de maksimum gelişim gösterir.
Bağıl Nem ≥ %90 olduğunda spor çimlenmesi hızlanır.
Yaprak/Çiçek Islaklığı Süresi 12 saatten fazla ıslaklık ciddi enfeksiyon riski yaratır.
Yoğun Taç / Zayıf Havalanma Havanın sirküle olmaması mikroklima nemini artırır.
Mekanik Yaralanmalar Hasat, dolu zararı veya böcek yaraları enfeksiyonu kolaylaştırır.
Aşırı Azotlu Gübreleme Dokuları gevşeterek patojen girişini kolaylaştırır.

Kültürel Mücadele Önlemleri
Uygulama Alanı Önerilen Önlem
Bahçe Temizliği Enfekteli çiçek, meyve ve sürgünler toplanmalı, yakılmalı veya derine gömülmeli.
Budama Hava sirkülasyonunu artırmak için yoğun dallar seyreltilmeli.
Sulama Yağmurlama yerine damlama tercih edilmeli. Akşam sulamadan kaçınılmalı.
Hasat Kuru havada yapılmalı, meyve yüzeyinde yara oluşmamalı.
Depo Hijyeni Depolar düzenli temizlenmeli, nem %85’in altında tutulmalı.
Gübreleme Dengeli N/K oranı korunmalı; azot fazlalığı önlenmeli.

Kimyasal Mücadele
Uygulama Zamanı Açıklama
İlk Uygulama Çiçeklenme başlangıcında, hava koşulları enfeksiyona elverişliyse.
İzleyen Uygulamalar Yağışlı dönemlerde 7–10 gün arayla tekrarlanmalı.
FRAC Rotasyonu 9 → 7 → M4 gibi farklı gruplar arasında dönüşüm yapılmalı.
Uygulama Şekli Tam kaplama püskürtme; özellikle çiçek ve meyve yüzeyine homojen temas sağlanmalı.
Depo Öncesi Koruma Hasattan önceki 10–14 gün içinde uygun fungisitlerle koruma yapılabilir (PHI değerine dikkat).

Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler
Etken Madde  Etki Mekanizması / FRAC Kodu Etki Tipi Notlar ve Kullanım Alanı
Iprodione 2 – Dicarboximide Lokal sistemik Botrytis’e karşı klasik etkili; rotasyonda kullanılmalı.
Fenhexamid 17 – Hydroxyanilide Sistemik Direnç gelişimi düşük, çiçek koruma için ideal.
Cyprodinil 9 – Anilinopyrimidine Sistemik Çiçek ve meyve enfeksiyonlarını durdurur.
Pyrimethanil 9 – Anilinopyrimidine Sistemik Latent enfeksiyonları baskılar, depo koruması sağlar.
Fludioxonil 12 – Phenylpyrrole Temas etkili Depo dönemi Botrytis kontrolü için uygundur.
Boscalid + Pyraclostrobin 7 + 11 – SDHI + QoI Sistemik Geniş spektrumlu koruma sağlar, direnç yönetimi açısından uygundur.
Copper Hydroxide / Oxychloride M1 – Temas etkili Koruyucu Organik bahçelerde erken dönem koruması.


Biyolojik ve Biyoteknik Mücadele
Biyolojik Etmen / Ürün Etkisi Kullanım Şekli
Bacillus subtilis (QST 713) Yüzeyde kolonize olur, patojeni rekabetle baskılar. Çiçeklenme öncesi ve sonrası 7–10 gün aralıklarla.
Trichoderma harzianum Mikoparazitizm ve antibiyotik etkili. Toprak ve yaprak uygulamaları.
Pythium oligandrum Patojenin sporlarını parçalayarak çimlenmesini engeller. Vegetatif dönem uygulamaları.
Silis, Yosun Özleri, Amino Asit Bazlı Güçlendiriciler Bitki hücre duvarını kalınlaştırır, direnç artırır. Kimyasal arası takviye uygulamaları.

Direnç Yönetimi ve Entegre Strateji
Kriter Öneri
FRAC Rotasyonu Aynı grup ardışık 2 defadan fazla kullanılmamalı.
Kültürel + Kimyasal Entegrasyon Kimyasal program, kültürel temizlikle desteklenmeli.
İzleme Özellikle çiçeklenme ve meyve tutumu döneminde sık kontrol yapılmalı.
Uygulama Kayıtları Tüm uygulama tarihleri, ürünler, hava koşulları kaydedilmeli.

İlaç Önerileri