Pistacia vera (Antep fıstığı), mango, zeytin, badem, turunçgiller, avokado, elma, ceviz, üzüm, papaya vb.
Yaşam Döngüsü
Fungus hem canlı konukçu üzerinde (latent enfeksiyon olarak) hem de bitki artıkları üzerinde acervulus yapılarıyla yaşar. Nemli koşullarda konidya üretir; rüzgâr, yağmur sıçraması ve böceklerle yayılır.
Enfeksiyon Şekli
Konidya meyve veya yaprak yüzeyine ulaştığında yüksek nemde çimlenir, appressorium oluşturur, epidermisi deler.
Gelişme Koşulları
25–30 °C sıcaklık ve %90 üzeri bağıl nemde hızlı gelişir.
Hayatta Kalma Şekli
Kışı kurumuş sürgün ve mummified meyveler üzerinde geçirir; ilkbaharda yeniden aktif hale gelir.
Zarar Şekli ve Ekonomik Önemi
Başlık
Detaylı Bilgi
Zarar Gören Organlar
Meyve, yaprak, genç sürgün, çotanak sapı.
Zarar Mekanizması
Fungus epidermisi enfekte eder; dokuda hücre ölümüne, çökük lekelere ve meyve çürümesine neden olur.
Görülme Dönemi
Özellikle ilkbahar–yaz arası yağışlı, nemli dönemlerde ve meyve olgunlaşma sürecinde.
Verim Kaybı
Orta–yüksek yoğunlukta %20–40 oranında meyve kaybı görülebilir.
Ekonomik Önemi
İhracat kalitesini düşürür, meyve görünümünde ciddi bozulma yapar; fidanlarda sürgün kurumasına yol açabilir.
Belirtiler ve Tanılama Kriterleri
Bitki Kısmı
Belirti Tanımı
Ayırt Edici Özellik
Meyve (Perikarp)
Dairesel, çökük, sulu görünümlü kahverengi lekeler.
Zamanla kararıp birleşir, yüzeyde pembe-turuncu spor kitleleri oluşur.
Olgun Meyveler
Koyu kahverengi–siyah lekeler; meyve çatlar veya dökülür.
Spor kitleleri (acervulus) çıplak gözle pembe toz şeklinde görülebilir.
Sürgünler
Uç kısımlarda siyahlaşma, kuruma ve çatlama.
Genç sürgünlerde ölümcül olabilir.
Yapraklar
Küçük, düzensiz kahverengi lekeler; aşırı enfeksiyonda erken yaprak dökümü.
Alternaria’dan farkı: leke merkezinin çökük ve nemli görünümde olması.
Mumya Meyveler (Mummified nuts)
Tamamen kurumuş, üzerinde siyah mantar yapıları (acervulus) bulunan meyveler.
Kışın birincil inokulum kaynağıdır.
Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri
Faktör
Etkisi
Sıcaklık
25–30 °C’de en hızlı gelişme; 15 °C altında yavaşlar.
Bağıl Nem / Yağış
%90 üzeri nem ve 10+ saat yüzey ıslaklığı enfeksiyon için yeterlidir.
Yoğun Bitki Örtüsü
Kapalı taç yapısı nemi tutar, enfeksiyonu hızlandırır.
Aşırı Azotlu Gübreleme
Yumuşak dokular oluşturur, duyarlılığı artırır.
Hasat Gecikmesi
Geç hasat, meyvede çatlama ve yüzey mikroçatlakları nedeniyle enfeksiyonu kolaylaştırır.
Rüzgâr ve Yağmur
Sporların taşınmasında ve bitki yüzeyine tutunmasında ana faktör.
Kültürel Mücadele Önlemleri
Uygulama Alanı
Önerilen Önlem
Budama ve Hava Sirkülasyonu
Yoğun taç yapısı seyreltilmeli, hava akışı sağlanmalı.
Sulama Yönetimi
Damlama sulama tercih edilmeli; salma veya yağmurlama sulama yapılmamalı.
Hijyen Önlemleri
Mumya meyveler ve kurumuş dallar toplanıp imha edilmeli.
Hasat Zamanı
Erken ve kuru hava koşullarında yapılmalı.
Bahçe Tabanı
Yabancı otlar temizlenmeli, toprak havalandırılmalı.
Fidan Üretimi
Hastalıksız fidan kullanılmalı, üretim alanları temiz olmalı.
Solarizasyon
Yeni tesislerde toprak inokulumunu azaltmak için 4–6 hafta uygulanmalı.
Kimyasal Mücadele
Uygulama Zamanı
Açıklama
Bahar Başında (Çiçeklenme Öncesi)
Koruyucu fungisit uygulaması yapılmalı.
Meyve Tutumu Sonrası
Sistemik fungisitler ile ikinci uygulama.
Yağışlı Dönemlerde
10–14 gün aralıklarla tekrarlanabilir.
PHI (Bekleme Süresi)
7–14 gün (etken maddeye göre).
Direnç Yönetimi
Aynı FRAC grubundaki fungisitler ardışık kullanılmamalı.
