Bakteriyel yanıklık / Bakteriyel yaprak leke ve sürgün yanıklığı
Etmen Tipi
Gram (-) bakteri
Konukçular
Pistacia vera (Antep fıstığı) ve bazı yabani türler (P. terebinthus, P. atlantica).
Yaşam Döngüsü
Bakteri, kışı enfekte dallar, tomurcuklar ve kanallar içinde latent (gizli) olarak geçirir. İlkbaharda yağmur, rüzgâr, sulama suyu ve böceklerle yayılır.
Enfeksiyon Şekli
Bitkiye doğal açıklıklardan (stoma, lentisel) veya yaralardan girer; hücreler arası boşlukta çoğalır, toksin salgılar.
Optimum Gelişme Koşulları
24–28 °C sıcaklık ve %85 üzeri bağıl nem.
Hayatta Kalma
Enfekteli dokularda 1 yıldan fazla; toprakta birkaç hafta.
Zarar Şekli ve Ekonomik Önemi
Başlık
Detaylı Bilgi
Zarar Gören Organlar
Yaprak, sürgün, tomurcuk, meyve ve genç dallar.
Zarar Mekanizması
Bakteri iletim dokularına ulaşır; hücre duvarını parçalayarak nekroz ve su kaybı oluşturur.
Görülme Dönemi
Genellikle ilkbahar–yaz aylarında yağışlı, nemli ve ılık dönemlerde.
Verim Kaybı
%10–30 arasında değişebilir; genç bahçelerde sürgün ölümüne yol açabilir.
Ekonomik Önemi
Meyve ve yapraklardaki lekeler pazar kalitesini düşürür; tekrarlayan enfeksiyonlarda dal kayıpları oluşur.
Belirtiler ve Tanılama Kriterleri
Bitki Kısmı
Belirti Tanımı
Ayırt Edici Özellik
Yapraklar
1–3 mm çapında suyla ıslanmış, sarı-kahverengi lekeler.
Zamanla merkez koyulaşır, çevresi sarı hale gelir.
Sürgünler
Uçtan itibaren geriye doğru kararma ve kuruma.
Genç sürgünlerde “yanıklık” görünümü.
Tomurcuklar
Gelişmeden kurur ve siyahlaşır.
İlkbahar başında göz yanıklığı.
Meyveler
Kahverengi, bazen çökük lekeler; kuruyup çatlayabilir.
Enfekteli meyve üzerinde zamk benzeri sızıntı oluşabilir.
İleri Evre
Sürgün ve dallarda ölü doku; kabuk altında kahverengileşme.
Özellikle 1 yaşlı dallarda belirgin.
Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri
Faktör
Etkisi
Yağış ve Nem
Yağışlı hava, sabah çiği ve yüksek nem enfeksiyonu kolaylaştırır.
Sıcaklık
24–28 °C optimum; 35 °C üzerinde aktivite azalır.
Yaralanmalar
Budama, dolu zararı, böcek emgi yerleri enfeksiyon giriş kapısıdır.
Sulama Şekli
Yağmurlama sulama yayılımı hızlandırır.
Fazla Azotlu Gübreleme
Yumuşak dokular oluşturur; duyarlılığı artırır.
Sık Dikim
Hava sirkülasyonunu azaltarak mikroklima nemini artırır.
Kültürel Mücadele Önlemleri
Uygulama Alanı
Önerilen Önlem
Budama
Enfekteli dallar kuru havada kesilmeli, aletler dezenfekte edilmeli.
Sulama Yönetimi
Yağmurlama yerine damlama sistemi tercih edilmeli.
Besleme Dengesi
Aşırı azot kullanımından kaçınılmalı, potasyum artırılmalı.
Hava Sirkülasyonu
Sık dikimden kaçınılmalı; budama ile taç açılmalı.
Hijyen Önlemleri
Dökülen yapraklar ve meyveler toplanıp imha edilmeli.
Fidan Seçimi
Sertifikalı, hastalıksız fidan kullanılmalı.
Bahçe İzleme
Yağışlı dönemlerde haftalık kontroller yapılmalı.
Kimyasal Mücadele
Uygulama Zamanı
Açıklama
Bahar Başında (Göz Patlaması Öncesi)
Bakırlı preparatlarla koruyucu uygulama yapılmalı.
Yağışlı Dönemlerde
10–14 gün aralıklarla koruyucu bakır ve çinko bazlı bakterisitler tekrarlanabilir.
Çiçeklenme Sonrası
Sistemik bakteriostatik ürünlerle desteklenmeli.
Budama Sonrası
Kesim yerlerine bakırlı macun uygulanmalı.
Direnç Yönetimi
Bakır dışı alternatif (ör. fosfonat) ürünlerle dönüşüm yapılmalı.
