Bakteriyel sürgün kuruması (Pseudomonas syringae pv. syringae)
Hastalık Etmeni ve Biyolojisi
| Başlık |
Açıklama |
| Etmen Adı |
Pseudomonas syringae pv. syringae van Hall |
| Hastalık Adı |
Bakteriyel sürgün kuruması / Göz yanıklığı / Çiçek yanıklığı |
| Etmen Tipi |
Gram (-), çubuk biçimli, kamçılı hareketli bakteri |
| Konukçular |
Pistacia vera (Antep fıstığı), kiraz, badem, zeytin, kayısı, şeftali, elma, armut vb. |
| Yaşam Döngüsü |
Bakteri, kışı sürgün uçlarında, tomurcuklarda ve kabuk dokusunda latent olarak geçirir. İlkbaharda yağmur ve rüzgarla yayılır. |
| Enfeksiyon Şekli |
Doğal açıklıklardan (stoma, lentisel) veya yaralardan (budama, dolu, böcek zararı) girer. |
| Optimum Gelişme Koşulları |
18–24 °C sıcaklık, %90 ve üzeri bağıl nem. |
| Hayatta Kalma Şekli |
Kışı epifitik (yüzeysel) olarak bitki yüzeyinde ve bitki artıkları üzerinde geçirir. |
Zarar Şekli ve Ekonomik Önemi
| Başlık |
Detaylı Bilgi |
| Zarar Gören Organlar |
Genç sürgünler, tomurcuklar, çiçekler, yapraklar ve bazen meyve. |
| Zarar Mekanizması |
Bakteri iletim dokularına girerek su iletimini engeller, hücre duvarlarını parçalayarak nekroz ve su kaybı oluşturur. |
| Görülme Dönemi |
İlkbaharda çiçeklenme ve genç sürgün gelişimi döneminde, genellikle serin ve yağışlı koşullarda. |
| Verim Kaybı |
Genç bahçelerde %20–40 oranında sürgün ve tomurcuk kaybı gözlenebilir. |
| Ekonomik Önemi |
Tekrarlayan yıllarda dal ölümü, verim azalması ve şekil bozuklukları oluşturur. |
Belirtiler ve Tanılama Kriterleri
| Bitki Kısmı |
Belirti Tanımı |
Ayırt Edici Özellik |
| Sürgünler (Genç Dal) |
Uçtan geriye doğru ilerleyen kararma ve kuruma. |
Kabuk altında kahverengi-siyah renk değişimi. |
| Tomurcuklar |
Açmadan önce kararır, kurur ve dökülür. |
Tomurcuk pullarında siyahlaşma, zamk akıntısı yoktur (Xanthomonas’tan farkı). |
| Çiçekler |
Karanlık, sulu görünümlü yanık lekeler; dökülme. |
Nemli hava koşullarında gri renkli bakteriyel akıntı görülebilir. |
| Yapraklar |
Kenarlarda suyla ıslanmış nekrotik lekeler; orta kısımlar kahverengileşir. |
Damarlar boyunca ilerleyebilir. |
| Gövde (İleri Evre) |
Özellikle genç ağaçlarda kabuk çatlaması ve kabarma. |
Kesitte kahverengi-yeşil renk değişimi görülür. |
Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri
| Faktör |
Etkisi |
| Sıcaklık |
18–24 °C’de hızlı gelişim; 30 °C üzerinde duraklama. |
| Bağıl Nem |
Yüksek nem enfeksiyonu artırır; kurak koşullarda baskılanır. |
| Rüzgar ve Yağmur |
Enfeksiyonun yayılmasında temel faktör. |
| Dolu veya Budama Yaraları |
Giriş kapısı oluşturur. |
| Yüksek Azotlu Besleme |
Yumuşak dokular enfeksiyona duyarlıdır. |
| Geç Donlar |
Donla zarar görmüş dokular bakteri girişine açıktır. |
Kültürel Mücadele Önlemleri
| Uygulama Alanı |
Önerilen Önlem |
| Budama |
Enfekteli dallar kuru havada kesilmeli, aletler %10 sodyum hipoklorit ile dezenfekte edilmeli. |
| Sulama Yönetimi |
Yağmurlama yerine damlama sistemi kullanılmalı. |
| Besleme Programı |
Azot dengesi korunmalı, potasyum ve kalsiyum artırılmalı. |
| Don Zararı Önleme |
Don perdeleri, rüzgar makineleri veya sulama koruması. |
| Bahçe Hijyeni |
Dökülen enfekteli sürgün ve yapraklar imha edilmeli. |
| Fidan Seçimi |
Sağlıklı, sertifikalı fidan kullanılmalı. |
| Alet Temizliği |
Budama ve hasat aletleri her bahçede dezenfekte edilmeli. |
Kimyasal Mücadele
| Uygulama Zamanı |
Açıklama |
| Kış Sonu – Göz Uyanmadan Önce |
Bakırlı preparatlar ile koruyucu uygulama yapılmalı. |
| Çiçeklenme Öncesi ve Sonrası |
Bakır + sistemik antibakteriyel (Kasugamycin, Fosetyl-Al) kombinasyonu. |
| Yağışlı Dönemlerde |
10–14 gün aralıklarla koruyucu tekrar yapılmalı. |
| Budama Sonrası |
Bakırlı macun veya yara kapatma solüsyonları uygulanmalı. |
| PHI (Bekleme Süresi) |
7–14 gün (ürüne göre değişir). |
Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler
Biyolojik Mücadele
| Biyolojik Etmen / Ürün |
Etkisi |
Kullanım Şekli |
| Bacillus subtilis |
Antibakteriyel peptit üretimiyle P. syringae gelişimini baskılar. |
Çiçeklenme öncesi 7–10 gün aralıklarla uygulama. |
| Pseudomonas fluorescens |
Rekabet ve antibiyotik üretimiyle patojeni baskılar. |
Bahar başı ve yaz ortası yaprak uygulamaları. |
| Trichoderma harzianum |
Bitki savunma sistemini aktive eder. |
Toprak veya kök çevresine uygulama. |
| Silisyum, Bor, Çinko takviyeleri |
Hücre duvarını güçlendirir, bakteri girişini azaltır. |
Hasat öncesi 2–3 uygulama. |
Direnç Yönetimi ve Entegre Strateji
| Kriter |
Öneri |
| FRAC Rotasyonu |
24 → M1 → 33 grupları arasında dönüşüm yapılmalı. |
| Antibiyotik Kullanımı |
Sınırlı olmalı; sürekli kullanım direnç oluşturur. |
| Kültürel + Kimyasal Entegrasyonu |
Budama + hijyen + bakır + biyolojik kombinasyonu en etkilisidir. |
| İklim Takibi |
Yağış tahminlerine göre uygulama planlanmalı. |
| Kayıt Tutma |
Tüm uygulama tarihleri, hava koşulları ve belirtiler kaydedilmeli. |
Karıştırılabileceği Diğer Hastalıklar
| Hastalık |
Ayırt Edici Özellik |
| Xanthomonas arboricola pv. pistaciae |
Zamk (gum) akıntısı vardır; Pseudomonas’ta genelde yoktur. |
| Alternaria alternata |
Fungal kaynaklı; lekeler daha geniş ve yüzeyseldir. |
| Colletotrichum gloeosporioides |
Meyve yüzeyinde pembe spor kitleleri oluşturur. |
|
|
