Zararlının Tanımı ve Sınıflandırması
| Başlık |
Açıklama |
| Bilimsel Adı |
Kermania pistaciella Amsel, 1964 |
| Türkçe Adı |
Fıstık dal galeri güvesi |
| Takım (Order) |
Lepidoptera |
| Familya (Family) |
Tineidae |
| Zararlı Tipi |
Odunsu sürgün zararlısı |
| Ergin Görünümü |
6–8 mm uzunluğunda, gri-kahverengi, dar kanatlı; antenler uzun ve ince. |
| Larva (Tırtıl) |
Beyazımsı krem renkli, baş kısmı kahverengi; gövdesi ince ve silindirik. |
| Pupa |
Dallar içinde oluşturulan galerilerde, ipek koza içinde. |
| Ayırt Edici Özellik |
Sürgün içinde spiral galeri açar; ağaç dalları kırılgan hale gelir. |
Yaşayışı ve Biyolojisi
| Özellik |
Açıklama |
| Döl Sayısı |
1 döl/yıl |
| Kışı Geçirme Şekli |
Larva hâlinde, odunsu sürgünlerde oluşturulan galerilerde |
| Yumurta Bırakma |
Dişiler yumurtalarını genç sürgün kabuğuna, göz çevresine bırakır. |
| Yumurtadan Çıkış Süresi |
10–15 gün (ilkbahar sıcaklıklarına bağlı) |
| Larva Dönemi |
Mart–Eylül arası; bu dönemde galeri oluşturur. |
| Pupa Süresi |
10–12 gün; ergin çıkışı genellikle Nisan–Mayıs aylarında olur. |
| Ergin Ömrü |
3–5 gün; dişiler genellikle geceleri aktif olur. |
| Uygun Koşullar |
20–30 °C sıcaklık, düşük nem. |
Konukçuları
| Bitki Türü |
Zarar Düzeyi |
Açıklama |
| Pistacia vera (Antep fıstığı) |
Çok yüksek |
Ana konukçu tür. |
| Pistacia atlantica |
Orta |
Doğal anaçlarda zarara neden olabilir. |
| Pistacia terebinthus |
Düşük |
Orman alanlarında barınabilir. |
Zarar Şekli ve Belirtiler
| Zarar Tipi |
Açıklama |
Belirtiler |
| Sürgün Zararı |
Larva sürgün dokusu içinde spiral galeri açar. |
Dallar zayıflar, kırılır. |
| Beslenme Zararı |
Larvalar iletim dokularını tahrip eder. |
Yapraklarda sararma, sürgün ucunda kuruma. |
| Verim Kaybı |
Meyve tutumu azalır, dallar kısalır. |
Ürün miktarı ve kalitesi düşer. |
| Erken Yaprak Dökümü |
Beslenme sonucu ağaç stres gösterir. |
Yaz ortasında yaprak dökümü. |
Popülasyonu Artıran Faktörler
| Faktör |
Etkisi |
| Budama yapılmaması |
Kışlayan larvaların korunmasına yol açar. |
| Zayıf ağaç bünyesi |
Sürgün dokusu daha uygun hale gelir. |
| Yoğun dikim |
Hava sirkülasyonunu azaltarak zararlıyı teşvik eder. |
| Kurak dönemler |
Ağaç stresiyle savunma azalır. |
Doğal Düşmanları (Biyolojik Kontrol Etmenleri)
| Tür / Grup |
Latince Adı |
Etkisi |
| Parazitoid yaban arısı |
Ichneumon pistaciae |
Larvaları parazitleyerek ölüm oranını artırır. |
| Parazitoid sinek |
Bracon hebetor |
Galeri içinde gelişen larvaları hedef alır. |
| Entomopatojen mantar |
Beauveria bassiana |
Yüzey temasında larva enfeksiyonu oluşturur. |
Kültürel Mücadele Önlemleri
| Uygulama Alanı |
Önerilen Önlem |
| Kışlık Budama |
Kurumuş ve zararlı bulaşmış dallar kesilmeli. |
| Dal İmhası |
Kesilen dallar bahçe dışına çıkarılıp yakılmalı. |
| Feromon Tuzakları |
Ergin uçuş döneminde izleme yapılmalı. |
| Dengeli Gübreleme |
Azot fazlalığı zararı artırır. |
| Sulama Yönetimi |
Aşırı sulamadan kaçınılmalı. |
Kimyasal Mücadele
| Uygulama Zamanı |
Açıklama |
| Ergin Uçuş Başlangıcı (Nisan) |
Feromon tuzaklarda ilk ergin yakalanınca ilaçlama yapılır. |
| Larva Galerisi Oluşmadan Önce |
Sistemik etkili insektisitler tercih edilmelidir. |
| Yaz Ortası (Temmuz) |
İkinci populasyon kontrolü için tekrar uygulama yapılabilir. |
| PHI (Bekleme Süresi) |
14 gün (etken maddeye bağlı). |
Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler
| Etken Madde |
IRAC Kodu |
Etki Tipi |
Açıklama |
| Chlorantraniliprole |
28 – Ryanodin reseptör modülatörü |
Sistemik |
Galeri açmadan önce etkili. |
| Emamectin benzoate |
6 – Glutamat kanal aktivatörü |
Sistemik |
Erken larva evresinde uygulanır. |
| Spinosad / Spinetoram |
5 – Nikotinik modülatör |
Mide ve temas etkili |
Organik üretimlerde de kullanılabilir. |
| Methoxyfenozide |
18 – Deri değiştirme inhibitörü |
Sistemik |
Galeri içi larvalarda gelişim durdurur. |
| Bacillus thuringiensis (Bt) |
11A – Biyolojik insektisit |
Mide etkili |
Düşük populasyonda yeterli olur. |
Biyoteknik ve Biyolojik Mücadele
| Yöntem / Etmen |
Etkisi |
Uygulama Şekli |
| Feromon Tuzakları |
Ergin izleme ve toplu yakalama |
3–4 tuzak/da. |
| Trichogramma salımı |
Yumurtalarda parazitlenme sağlar |
50–100 birey/ağaç. |
| Beauveria bassiana |
Larva enfeksiyonu oluşturur |
10⁸ spor/mL dozunda püskürtme. |
| Neem yağı (Azadirachtin) |
Beslenmeyi engeller |
10 mL/L su. |
Entegre Zararlı Yönetimi (IPM) Programı
| Dönem |
Uygulama |
Amaç |
| Kış Sonu (Şubat) |
Kurumuş dalların budanması |
Larvaların kışlama alanlarını yok etmek |
| İlkbahar (Nisan) |
Feromon tuzak kurulumu |
Ergin uçuş takibi |
| İlk Larva Evresi (Mayıs) |
Chlorantraniliprole uygulaması |
Galeri oluşumunu önlemek |
| Yaz Ortası (Temmuz) |
Bt veya Emamectin |
Yeni dölün kontrolü |
| Sonbahar (Eylül) |
Dallarda kalan zararlı kalıntılarının imhası |
Kışlama populasyonunu azaltmak |
Gözlem ve Ekonomik Eşik
| Ağaç Tipi |
Eşik Değeri |
Uyarı |
| Genç bahçe |
2–3 sürgünde galeri |
Erken müdahale gerekli |
| Olgun bahçe |
5 dalda 1 galeri |
Kimyasal uygulama önerilir |
| Hasat sonrası |
Görsel belirti kalmamalı |
Kışlık temizlik zorunlu |
