Tarsonemid akarları — Polyphagotarsonemus latus
Zararlının Tanımı ve Sınıflandırması
| Başlık |
Açıklama |
| Bilimsel Adı |
Polyphagotarsonemus latus (Banks, 1904) |
| Türkçe Adı |
Tarsonemid akarı / Geniş akar / Biber akarı |
| Takım (Order) |
Acari |
| Familya (Family) |
Tarsonemidae |
| Zararlı Tipi |
Emici ve deformasyon oluşturan mikroskobik akar |
| Ergin Görünümü |
0.2 mm civarında, oval, yarı saydam, sarımsı veya yeşilimsi renkli; çıplak gözle görülmez. |
| Yumurta |
Oval, yüzeyi ağsı yapıdadır; yaprak altına bırakılır. |
| Larva/Nimf |
6 bacaklı; hareketli; şeffaf renkte. |
| Ayırt Edici Özellik |
Yaprakta kıvrılma, bronzlaşma, deformasyon; genç dokuda büyüme geriliği. |
Yaşayışı ve Biyolojisi
| Özellik |
Açıklama |
| Döl Sayısı |
Uygun koşullarda 10–15 döl/yıl. |
| Kışı Geçirme Şekli |
Dişiler yaprak altı, tomurcuk ve sürgün uçlarında. |
| Yumurta Bırakma |
Genç yaprak altı ve tomurcuk kılıflarına 20–40 yumurta. |
| Gelişme Süresi |
5–7 gün (25–30 °C’de). |
| Ergin Ömrü |
7–10 gün. |
| Uygun Koşullar |
Sıcak (28–35 °C) ve nemli ortam (%70 RH üzeri). |
Konukçuları
| Bitki Türü |
Zarar Düzeyi |
| Pistacia vera (Antep fıstığı) |
Orta–yüksek |
| Capsicum annuum (Biber) |
Çok yüksek |
| Solanum lycopersicum (Domates) |
Yüksek |
| Citrus spp. |
Orta |
| Theobroma cacao, Gossypium spp. |
Orta |
| Ornamental bitkiler |
Yüksek |
Zarar Şekli ve Belirtiler
| Zarar Tipi |
Açıklama |
Belirtiler |
| Yaprak zararı |
Genç yapraklarda hücre içi özsuyu emilmesiyle deformasyon olur. |
Yaprak kıvrılması, bronzlaşma, damarlar arası matlaşma. |
| Sürgün zararı |
Sürgün uçlarında büyüme durur, tomurcuklar kurur. |
Bodurlaşma, deformasyon, küçük yaprak oluşumu. |
| Çiçek ve meyve zararı |
Çiçek sapı kısalır, döllenme zayıflar. |
Küçük, şekilsiz meyveler; verim kaybı. |
| Sekonder etkiler |
Zararlı bölgede mantar gelişimi kolaylaşır. |
Kıvrık yaprak yüzeyinde siyah küf tabakası. |
Popülasyonu Artıran Faktörler
| Faktör |
Etkisi |
| Yüksek sıcaklık + yüksek nem |
Üreme hızını artırır. |
| Yoğun azotlu gübreleme |
Bitki dokusunu hassaslaştırır. |
| Sık dikim ve hava sirkülasyon eksikliği |
Popülasyon patlamasına neden olur. |
| Doğal düşman eksikliği |
Kimyasal dengesizlik nedeniyle artış. |
Doğal Düşmanları (Biyolojik Kontrol Etmenleri)
| Doğal Düşman Türü |
Latince Adı |
Etkisi |
| Avcı akar |
Amblyseius swirskii, Neoseiulus cucumeris |
Tarsonemid akarlarını aktif olarak avlar. |
| Avcı böcek |
Stethorus punctillum |
Akar populasyonunu düşürür. |
| Entomopatojen mantar |
Beauveria bassiana, Metarhizium anisopliae |
Akar vücudunda enfeksiyon oluşturur. |
Kültürel Mücadele Önlemleri
| Uygulama Alanı |
Önerilen Önlem |
| Sulama yönetimi |
Düzgün nem dengesini sağlamak, stres azaltmak. |
| Budama |
Bulaşık sürgünler ve yapraklar yok edilmeli. |
| Temizlik |
Dökülmüş yaprak ve kalıntılar uzaklaştırılmalı. |
| Hava sirkülasyonu |
Sık dikimden kaçınılmalı. |
| Avcı akar salımı |
Popülasyonu düşük tutmak için entegre edilmelidir. |
Kimyasal Mücadele
| Uygulama Zamanı |
Açıklama |
| İlk bulaşma (Nisan–Mayıs) |
Genç yapraklarda bronzlaşma görülür görülmez uygulama. |
| Popülasyon yüksekliği (Haziran–Temmuz) |
Akar yoğunluğu >10 birey/yaprak ise akarisit uygulanır. |
| İlaç rotasyonu |
Direnç gelişimini önlemek için IRAC grubuna göre dönüşümlü kullanılmalı. |
Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler
| Etken Madde |
IRAC Kodu |
Etki Tipi |
Açıklama |
| Abamectin |
6 |
Sistemik + mide etkili |
En etkili akarisitlerden biridir. |
| Spiromesifen |
23 |
Lipid biyosentez inhibitörü |
Gelişme evrelerinde etkili. |
| Fenpyroximate |
21A |
Elektron taşıma inhibitörü |
Temas etkili, hızlı sonuç verir. |
| Etoxazole |
10B |
Gelişim inhibitörü |
Yumurtalar ve nimflerde etkili. |
| Beauveria bassiana |
14 |
Biyolojik |
Organik tarımda uygundur. |
| Neem yağı (Azadirachtin) |
UN |
Doğal |
Yumurtlamayı baskılar. |
Biyoteknik ve Biyolojik Mücadele
| Yöntem / Etmen |
Etkisi |
Uygulama Şekli |
| Avcı akar salımı |
Popülasyonu baskılar |
5.000–10.000 birey/da. |
| Beauveria bassiana |
Spor püskürtmesiyle doğal enfeksiyon sağlar |
10⁸ spor/mL dozunda. |
| Neem yağı uygulaması |
Yumurtlamayı azaltır |
0.5–1% oranında püskürtme. |
| Kükürt tozu (önleyici) |
Hafif populasyonları bastırır |
2–3 kg/da. |
Entegre Zararlı Yönetimi (IPM) Programı
| Dönem |
Uygulama |
Amaç |
| İlkbahar (Mart–Nisan) |
Yaprak ve sürgün kontrolü |
İlk populasyonu tespit etmek |
| Yaz başı (Mayıs–Haziran) |
Abamectin veya Fenpyroximate |
Aktif populasyonu azaltmak |
| Yaz ortası (Temmuz) |
Avcı akar salımı veya Beauveria uygulaması |
Kimyasal baskıyı azaltmak |
| Sonbahar (Eylül) |
Budama ve temizlik |
Kışlamayı önlemek |
Gözlem ve Ekonomik Eşik
| Bitki Gelişim Dönemi |
Eşik Değeri |
Uyarı |
| Erken sürgün dönemi |
3–5 akar/yaprak |
Önlem alınmalı |
| Aktif büyüme dönemi |
10 akar/yaprak |
Kimyasal müdahale gerekebilir |
| Yoğun dönem |
>15 akar/yaprak |
Şiddetli zararlı riski |
|
|
