Tel kurtları (Agriotes spp.)
Zararlının Tanımı ve Sınıflandırması
| Başlık |
Açıklama |
| Bilimsel Adı |
Agriotes spp. (ör. Agriotes lineatus, A. sputator, A. obscurus) |
| Türkçe Adı |
Tel kurtları / Kök kurtları / Çıt çıt böcekleri (ergin form) |
| Takım (Order) |
Coleoptera |
| Familya (Family) |
Elateridae |
| Zararlı Evre |
Larva (tel kurtu) |
| Ergin Görünümü |
7–12 mm uzunluğunda, kahverengi-siyah, silindirik gövdeli, “tık sesi” çıkarabilen çıt çıt böceği. |
| Larva Görünümü |
10–25 mm uzunlukta, sarımsı sert vücutlu, baş kahverengi, silindirik ve “tel” gibi sert yapıdadır. |
| Pupa |
Toprak içinde, oval toprak odacıklarda. |
| Ayırt Edici Özellik |
Sert vücut yapısı, toprakta derin hareket kabiliyeti ve köklerde kemirme izleri. |
Yaşayışı ve Biyolojisi
| Özellik |
Açıklama |
| Döl Sayısı |
1 döl / yıl |
| Kışı Geçirme Şekli |
Larva hâlinde toprakta 10–30 cm derinlikte. |
| Yumurta Bırakma |
İlkbaharda (Nisan–Mayıs) nemli toprak yüzeyine, organik maddece zengin yerlere. |
| Gelişme Süresi |
3–5 yıl (larva dönemi uzun sürer). |
| Ergin Aktivitesi |
Nisan–Temmuz arası, akşam saatlerinde aktif. |
| Uygun Koşullar |
Nemli, gevşek, organik maddece zengin topraklar. |
Konukçuları
| Bitki Türü |
Zarar Düzeyi |
| Pistacia vera (Antep fıstığı) |
Yüksek (özellikle genç fidanlarda) |
| Cereals (Buğday, arpa, mısır) |
Çok yüksek |
| Solanaceae (Patates, domates) |
Yüksek |
| Vitis vinifera (Asma) |
Orta |
| Juglans regia (Ceviz) |
Orta |
| Prunus spp. (Kayısı, badem) |
Orta |
Zarar Şekli ve Belirtiler
| Zarar Tipi |
Açıklama |
Belirtiler |
| Kök zararı |
Larvalar kökleri kemirir, kök uçlarını keser. |
Köklerde kesik veya oyuk şeklinde zarar. |
| Fidan zayıflaması |
Su ve besin alımı bozulur. |
Fidan gelişimi durur, sararma görülür. |
| Kök boğazı zararı |
Genç fidanların boğaz kısmı yenir, fidanda solgunluk. |
Fidanda ani kurumalar, kök çürüklüğü benzeri görünüm. |
| Sekonder hastalıklar |
Yaralardan mantar ve bakteriler girer. |
Kök ve boğaz çürüklükleri artar. |
Popülasyonu Artıran Faktörler
| Faktör |
Etkisi |
| Nemli toprak |
Yumurtlama ve larva gelişimi için idealdir. |
| Organik madde fazlalığı |
Larva beslenmesini destekler. |
| Tahıl ön bitkisi |
Tarla dönüşümünde populasyonu artırır. |
| Derin işlenmemiş toprak |
Kışı geçiren larvaları korur. |
Doğal Düşmanları
| Tür / Grup |
Latince Adı |
Etkisi |
| Yırtıcı böcek |
Carabidae (toprak böcekleri) |
Larvaları avlar. |
| Kuşlar |
Corvus, Sturnus spp. |
Ergin ve larvaları yer. |
| Parazitoid sinek |
Tachinidae spp. |
Larvalarda iç parazit olarak yaşar. |
| Entomopatojen mantar |
Metarhizium anisopliae, Beauveria bassiana |
Larvalarda enfeksiyon oluşturur. |
Kültürel Mücadele Önlemleri
| Uygulama Alanı |
Önerilen Önlem |
| Derin sürüm (sonbahar) |
Kışı geçiren larvalar ve pupalar yok edilir. |
| Nadas ve güneşlenme |
Yazın toprak nemi azaltılır, larvalar ölür. |
| Rotasyon |
Tahıl sonrası fidan dikimi yapılmamalı. |
| Temiz fide materyali |
Dikim öncesi kökler kontrol edilmeli. |
| Yeşil gübreleme sonrası bekleme |
Yeni kök gelişimiyle larva aktivitesi çakışmamalı. |
Kimyasal Mücadele
| Uygulama Zamanı |
Açıklama |
| Dikim öncesi |
Toprak ilaçlaması veya granül uygulama. |
| Dikim sonrası (ilkbahar) |
Kök çevresi ıslak toprakta etkili sistemik insektisit. |
| Yoğun bulaşık alanlarda |
Geniş spektrumlu toprak insektisitleri uygulanabilir. |
Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler Biyoteknik ve Biyolojik Mücadele
| Yöntem / Etmen |
Etkisi |
Uygulama Şekli |
| Yem tuzakları (patates, havuç, buğday taneleri) |
Popülasyon tespiti |
10 cm derinliğe gömülür, 3–4 günde kontrol edilir. |
| Entomopatojen mantar uygulaması |
Larvaları enfekte eder |
Sulama ile birlikte toprağa verilir. |
| Feromon tuzakları (ergin izleme) |
Uçuş zamanı belirlenir |
Nisan–Temmuz arası izleme yapılır. |
Entegre Zararlı Yönetimi (IPM) Programı
| Dönem |
Uygulama |
Amaç |
| Kış (Aralık–Şubat) |
Derin sürüm |
Kışlayan larvaları yok etmek |
| İlkbahar (Mart–Nisan) |
Tuzak + toprak analizi |
Popülasyon tespiti |
| Mayıs–Haziran |
Kimyasal veya biyolojik mücadele |
Aktif larvaları baskılamak |
| Sonbahar (Eylül) |
Toprak kurutma ve güneşleme |
Yeni neslin hayatta kalmasını azaltmak |
Gözlem ve Ekonomik Eşik
| Alan Tipi |
Eşik Değeri |
Uyarı |
| Fidanlık |
1–2 larva/m² |
Önlem alınmalı |
| Genç bahçe |
3–4 larva/m² |
Kimyasal mücadele gerekebilir |
| Olgun bahçe |
>5 larva/m² |
Şiddetli bulaşma riski |
|
|
