Un güvesi (Ephestia kuehniella)
Zararlının Tanımı ve Sınıflandırması
| Başlık |
Açıklama |
| Bilimsel Adı |
Ephestia kuehniella Zeller |
| Türkçe Adı |
Un güvesi / Un kelebek güvesi |
| Takım (Order) |
Lepidoptera |
| Familya (Family) |
Pyralidae |
| Zararlı Evre |
Larva (tırtıl) |
| Ergin Görünümü |
10–14 mm uzunlukta, açık gri kanatlı, kanat uçları zikzaklı desenli kelebek. |
| Yumurta Görünümü |
Beyazımsı, oval; dişiler 100–200 yumurta bırakır. |
| Larva Görünümü |
12–15 mm, beyazımsı-sarımsı renkte, baş kahverengi; besin arasında ağ örer. |
| Pupa |
İnce ağ dokusu içinde, besin kalıntıları arasında veya duvar çatlaklarında. |
Yaşayışı ve Biyolojisi
| Özellik |
Açıklama |
| Döl Sayısı |
4–6 döl / yıl (sıcak depolarda daha fazla) |
| Kışı Geçirme Şekli |
Pupa veya larva hâlinde depolarda. |
| Yumurta Bırakma |
Depolanan ürünlerin yüzeyine veya çuval aralarına. |
| Larva Gelişme Süresi |
30–60 gün (25–30 °C’de). |
| Ergin Ömrü |
7–14 gün; beslenmez, sadece yumurta bırakır. |
| Uygun Koşullar |
20–30 °C sıcaklık, %65–75 nem. |
Konukçuları
| Ürün Grubu |
Zarar Düzeyi |
| Un, kepek, tahıl ürünleri |
Çok yüksek |
| Antepfıstığı, badem, ceviz |
Yüksek |
| Kuru meyve (incir, üzüm) |
Yüksek |
| Kakao, yem, nişasta |
Orta |
| Mısır, buğday taneleri |
Orta |
Zarar Şekli ve Belirtiler
| Zarar Tipi |
Açıklama |
Belirtiler |
| Besin tahribatı |
Larvalar depodaki ürünleri kemirir. |
Üründe tozlaşma, parçalanma. |
| Ağ oluşturma |
Larvalar ipeksi ağ dokusu yapar. |
Ürün yüzeyinde ağ ve pupa kozası. |
| Kirlilik |
Dışkı, pupa kalıntısı, ölü larva. |
Ürünün pazarlanabilirliği düşer. |
| Küf gelişimi |
Nemli ortamlarda ikincil küf bulaşması. |
Küflenmiş ve kötü kokulu ürün. |
Popülasyonu Artıran Faktörler
| Faktör |
Etkisi |
| Yüksek sıcaklık (25–30 °C) |
Üreme hızını artırır. |
| Nemli depolar |
Yumurtadan çıkışı kolaylaştırır. |
| Uzun süreli depolama |
Larval gelişimine fırsat verir. |
| Yetersiz temizlik |
Pupa ve larvaların korunmasına neden olur. |
Doğal Düşmanları
| Tür / Grup |
Latince Adı |
Etkisi |
| Parazitoid yaban arısı |
Trichogramma evanescens |
Yumurtalara parazit yapar. |
| Predatör akar |
Blattisocius tarsalis |
Yumurtaları tüketir. |
| Entomopatojen mantar |
Beauveria bassiana |
Larvalarda enfeksiyon oluşturur. |
Kültürel Mücadele Önlemleri
| Uygulama Alanı |
Önerilen Önlem |
| Depo temizliği |
Boş depolar fırçalanmalı, duvar çatlakları kapatılmalı. |
| Yeni ürün öncesi dezenfeksiyon |
Fiziksel veya kimyasal temizleme yapılmalı. |
| Nem kontrolü |
%60’ın altında tutulmalı. |
| Eski ürünle karışım engeli |
Yeni ürün konmadan önce depo tamamen boşaltılmalı. |
| Hava sirkülasyonu |
Depoda iyi havalandırma sağlanmalı. |
Kimyasal Mücadele
| Uygulama Zamanı |
Açıklama |
| Depo boşken |
Yüzey ilaçlaması veya fumigasyon. |
| Depo doluyken (hafif bulaşık) |
Fümigantlar veya kontrollü atmosfer. |
| Ergin popülasyonu tespitinde |
Feromon tuzakları ile izleme. |
Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler
| Yöntem / Etmen |
Etkisi |
Uygulama Şekli |
| Feromon tuzakları |
Ergin popülasyon izleme |
2–3 tuzak / depo. |
| Işık tuzakları |
Ergin çekimi |
Geceleri aktif erginleri yakalar. |
| Kontrollü atmosfer |
O₂ düşürülüp CO₂ artırılır |
Larva ve pupa ölümü sağlar. |
Entegre Zararlı Yönetimi (IPM) Programı
| Dönem |
Uygulama |
Amaç |
| Depo hazırlığı (Haziran–Temmuz) |
Boş depo dezenfeksiyonu |
Yumurtaları yok etmek |
| Depolama başlangıcı (Ağustos–Eylül) |
Feromon izleme + düşük nem |
Yumurtlamayı azaltmak |
| Depolama dönemi (Ekim–Mart) |
Fumigasyon veya biyolojik uygulama |
Popülasyon baskılama |
| Ürün çıkışı (Nisan) |
Depo temizliği ve havalandırma |
Yeni döle izin vermemek |
Gözlem ve Ekonomik Eşik
| Alan Tipi |
Eşik Değeri |
Uyarı |
| Depo |
2–3 güve / tuzak / hafta |
Mücadele gerekli |
| İşleme tesisi |
1 larva / kg ürün |
Kimyasal veya biyoteknik kontrol |
| Ürün partisi |
Ağ ve pupa gözlemi |
Fumigasyon önerilir |
|
|
