Fıstık kurdu (Tribolium castaneum)
Zararlının Tanımı ve Sınıflandırması
| Başlık |
Açıklama |
| Bilimsel Adı |
Tribolium castaneum (Herbst) |
| Türkçe Adı |
Fıstık kurdu / Kırmızı un böceği |
| Takım (Order) |
Coleoptera |
| Familya (Family) |
Tenebrionidae |
| Zararlı Evre |
Larva ve ergin |
| Ergin Görünümü |
3–4 mm uzunluğunda, parlak kırmızı-kahverengi, uzun oval gövdeli. |
| Larva Görünümü |
4–6 mm uzunlukta, ince silindirik, sarımsı renkte; uç kısmı hafif kıvrıktır. |
| Yumurta Görünümü |
Beyazımsı, oval, 0.3–0.5 mm; dişiler 400–1000 yumurta bırakır. |
| Ayırt Edici Özellik |
Unlu veya kuru gıdalarda yoğun tozlaşma ve ekşi koku; böcek hızlı hareketlidir. |
Yaşayışı ve Biyolojisi
| Özellik |
Açıklama |
| Döl Sayısı |
5–7 döl/yıl |
| Kışı Geçirme Şekli |
Ergin veya larva hâlinde depolarda. |
| Gelişme Süresi |
25–40 gün (27–30 °C’de, %70 nemde). |
| Ergin Yaşam Süresi |
6–12 ay (uygun koşullarda). |
| Yumurta Bırakma |
Ürün yüzeyine veya tozlu kısımlara. |
| Uygun Koşullar |
25–35 °C sıcaklık, %60–70 nem. |
Konukçuları
| Ürün Grubu |
Zarar Düzeyi |
| Antep fıstığı, badem, ceviz |
Yüksek |
| Un, buğday, mısır, makarna |
Çok yüksek |
| Kurutulmuş meyve, yem |
Orta |
| Baharat, bakliyat |
Orta |
Zarar Şekli ve Belirtiler
| Zarar Tipi |
Açıklama |
Belirtiler |
| Besin tahribatı |
Larva ve ergin birlikte beslenir. |
Ürün tozlaşır, kırıntı hâline gelir. |
| Kirlilik |
Dışkı ve ölü böcek kalıntıları. |
Üründe kötü koku ve kalite düşüşü. |
| Küf gelişimi |
Böceğin hareketi nemi artırır. |
Küf ve asidik koku oluşur. |
| İkincil zararlılar |
Un güvesi, akarlar vs. gelişebilir. |
Komple depo kontaminasyonu. |
Popülasyonu Artıran Faktörler
| Faktör |
Etkisi |
| Yüksek sıcaklık ve nem |
Gelişmeyi hızlandırır. |
| Uzun depolama süresi |
Popülasyonun döngüsünü artırır. |
| Zayıf depo hijyeni |
Yumurtlama alanlarını artırır. |
| Eski ürünle karışım |
Yeni ürüne bulaşma riskini artırır. |
Doğal Düşmanları
| Tür / Grup |
Latince Adı |
Etkisi |
| Parazitoid yaban arısı |
Holepyris sylvanidis |
Larvaları parazitleyerek öldürür. |
| Entomopatojen mantar |
Beauveria bassiana, Metarhizium anisopliae |
Ergin ve larva döneminde enfeksiyon oluşturur. |
| Yırtıcı akar |
Blattisocius tarsalis |
Yumurtaları tüketir. |
Kültürel Mücadele Önlemleri
| Uygulama Alanı |
Önerilen Önlem |
| Depo temizliği |
Eski ürün kalıntıları, un tozu ve döküntüler temizlenmeli. |
| Yeni ürün öncesi dezenfeksiyon |
Boş depoda insektisit veya sıcak hava uygulaması yapılmalı. |
| Nem kontrolü |
Nem %60’ın altında tutulmalı. |
| Depo ısısı |
15 °C’nin altına düşürülürse gelişme yavaşlar. |
| Yeni ve eski ürün karışımı |
Kesinlikle engellenmeli. |
Kimyasal Mücadele
| Uygulama Zamanı |
Açıklama |
| Depo boşken |
Duvar, zemin ve raflar %0.05 deltamethrin ile ilaçlanabilir. |
| Depo doluyken (hafif bulaşık) |
Fosfin (AlP) fumigasyonu veya CO₂ kontrollü atmosfer uygulanabilir. |
| Feromon izleme |
Popülasyon yoğunluğunu tespit eder, mücadele zamanını belirler. |
Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler Biyoteknik Mücadele
| Yöntem / Etmen |
Etkisi |
Uygulama Şekli |
| Feromon tuzakları |
Erkekleri çekerek populasyon takibi sağlar. |
2–3 tuzak / depo. |
| Işık tuzakları |
Uçan erginleri yakalar. |
Gece saatlerinde aktif. |
| Soğuk hava (15 °C altı) |
Larva gelişimini durdurur. |
Depolama süresince. |
Entegre Zararlı Yönetimi (IPM) Programı
| Dönem |
Uygulama |
Amaç |
| Depo hazırlığı (Haziran) |
Boş depo dezenfeksiyonu |
Yumurtaları yok etmek |
| Depolama başlangıcı (Ağustos) |
Feromon + fumigasyon |
İlk bulaşmayı engellemek |
| Depolama dönemi (Ekim–Mart) |
Soğuk hava + tuzak |
Popülasyon baskılama |
| Ürün çıkışı (Nisan) |
Temizlik ve havalandırma |
Yeni dölün başlamasını önlemek |
Gözlem ve Ekonomik Eşik
| Alan Tipi |
Eşik Değeri |
Uyarı |
| Depo |
2–3 böcek / tuzak / hafta |
Mücadele gerekli |
| Ürün |
1 larva / 500 g ürün |
Kimyasal müdahale önerilir |
|
|
