Depo akarı (Acarus siro)
Zararlının Tanımı ve Sınıflandırması
| Başlık |
Açıklama |
| Bilimsel Adı |
Acarus siro (Linnaeus, 1758) |
| Türkçe Adı |
Depo akarı / Un akarı / Tahıl akarı |
| Takım (Order) |
Sarcoptiformes |
| Familya (Family) |
Acaridae |
| Zararlı Evre |
Tüm evreler (larva, nimf, ergin) |
| Ergin Görünümü |
Mikroskobik boyutta (0.4–0.7 mm), beyazımsı-şeffaf, oval vücutlu. |
| Larva Görünümü |
3 çift bacaklı, yarı saydam. |
| Nimf ve Ergin |
4 çift bacaklı, vücut tüylerle kaplı. |
| Ayırt Edici Özellik |
Ürün yüzeyinde “toz gibi hareket eden beyaz tabaka” görünümü. |
Yaşayışı ve Biyolojisi
| Özellik |
Açıklama |
| Döl Sayısı |
5–10 döl/yıl (uygun koşullarda) |
| Kışı Geçirme Şekli |
Ergin veya nimf hâlinde depolarda. |
| Gelişme Süresi |
8–25 gün (20–25 °C, %80–90 nem). |
| Üreme Kapasitesi |
Dişi ömrü boyunca 400–800 yumurta bırakır. |
| Uygun Koşullar |
Yüksek nem (%70+) ve ılıman sıcaklık (20–25 °C). |
Konukçuları
| Ürün Grubu |
Zarar Düzeyi |
| Pistacia vera (Antep fıstığı, depolanmış ürünler) |
Yüksek |
| Tahıllar (buğday, arpa, mısır, yulaf) |
Çok yüksek |
| Un, kepek, yem, kuru meyveler |
Yüksek |
| Kuruyemiş, baharat, kuru incir |
Orta |
Zarar Şekli ve Belirtiler
| Zarar Tipi |
Açıklama |
Belirtiler |
| Besin tahribatı |
Akarlar ürün yüzeyini kemirerek beslenir. |
Ürün yüzeyinde tozlaşma ve ağarma. |
| Kirlilik |
Dışkı, ölü akar ve deri kalıntıları ürünle karışır. |
Tozumsu görünüm, kötü koku. |
| Küf gelişimi |
Akarların taşıdığı mantarlar üründe gelişir. |
Küflenme ve asidik koku. |
| Alerjik etkiler |
İnsanlarda deri ve solunum irritasyonu. |
Kaşıntı, hapşırma, göz sulanması. |
Popülasyonu Artıran Faktörler
| Faktör |
Etkisi |
| Yüksek nem (%70+) |
Gelişme ve üremeyi hızlandırır. |
| Yüksek sıcaklık (20–25 °C) |
En uygun gelişme aralığı. |
| Uzun depolama süresi |
Popülasyon döngüsünü artırır. |
| Temizlik eksikliği |
Gizlenme alanlarını artırır. |
Doğal Düşmanları
| Tür / Grup |
Latince Adı |
Etkisi |
| Yırtıcı akar |
Cheyletus eruditus, Blattisocius tarsalis |
Depo akarlarını avlar. |
| Entomopatojen mantar |
Beauveria bassiana, Lecanicillium lecanii |
Akar vücuduna yerleşerek öldürür. |
Kültürel Mücadele Önlemleri
| Uygulama Alanı |
Önerilen Önlem |
| Depo temizliği |
Boş depolar fırçalanmalı, toz kalıntıları temizlenmeli. |
| Nem kontrolü |
Depo nemi %60’ın altında tutulmalı. |
| Sıcak hava sterilizasyonu |
45–50 °C’de 15–20 dk ısıl işlem akarları öldürür. |
| Hava akışı |
Depoda iyi havalandırma sağlanmalı. |
| Yeni ürün öncesi dezenfeksiyon |
Boş depo yüzeyleri insektisit/akarasit ile ilaçlanmalı. |
Kimyasal Mücadele
| Uygulama Zamanı |
Açıklama |
| Depo boşken (temizlik sonrası) |
Permethrin veya deltamethrin ile yüzey ilaçlaması. |
| Depo doluyken (hafif bulaşma) |
Fumigasyon (fosfin gazı) veya CO₂ kontrollü atmosfer. |
| Yoğun bulaşma durumunda |
Depo ısıtması (50 °C) + fumigasyon kombinasyonu. |
Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler
Biyoteknik ve Biyolojik Mücadele
| Yöntem / Etmen |
Etkisi |
Uygulama Şekli |
| Düşük nem ve sıcaklık |
Akar gelişimini durdurur |
%55 RH altı, <15 °C’de depolama. |
| CO₂ atmosferi |
Solunumu engeller |
48 saat CO₂ altında tutulur. |
| Yırtıcı akar salımı |
Akar populasyonunu baskılar |
Boş depoda veya raf aralarında salım. |
Entegre Zararlı Yönetimi (IPM) Programı
| Dönem |
Uygulama |
Amaç |
| Depo hazırlığı (Haziran) |
Boş depo temizliği + ilaçlama |
Yumurta ve larvaları yok etmek |
| Depolama başlangıcı (Ağustos) |
Nem kontrolü + CO₂ atmosferi |
Üremeyi önlemek |
| Depolama dönemi (Ekim–Mart) |
Haftalık izleme + biyolojik uygulama |
Popülasyon baskılama |
| Ürün çıkışı (Nisan) |
Temizlik ve sıcak hava uygulaması |
Yeni dölün başlamasını önlemek |
Gözlem ve Ekonomik Eşik
| Alan Tipi |
Eşik Değeri |
Uyarı |
| Depo |
2–3 akar / cm² yüzey |
Mücadele gerekli |
| Ürün |
1 akar / 10 g ürün |
Fumigasyon önerilir |
|
|
