Bilgi Bankası

Gibberellinler (GA₃ GA₄₊₇)
Antepfıstığında Büyüme ve Gelişme
Parametre Açıklama
Bitkide üretildiği bölgeler Genç yapraklar, sürgün uçları, gelişen tohumlar, meyve dokuları
Taşınma yönü Ksilem ve floem aracılığıyla yukarı ve aşağı yönde (iki yönlü taşınma)
Antepfıstığındaki temel etkisi Tomurcuk dinlenmesinin kırılması, dişi çiçek gelişiminin teşviki, boş çiçek oranının azaltılması, sürgün uzaması ve meyve tutumunun artırılması

Antepfıstığında özellikle dişi çiçeklerin döllenmeden dökülmesi (boş yıl olgusu) ve alternans problemi, kısmen düşük endojen gibberellin düzeyleriyle ilişkilidir. Bu nedenle dışsal GA₃ veya GA₄₊₇ uygulamaları, çiçek farklılaşmasını ve meyve tutumunu artırabilir.

Gibberellinlerin Biyosentezi ve Taşınımı

Aşama Süreç Antepfıstığı ile İlişkisi
Prekursör Mevalonik asit (MVA) yolundan geranilgeranil difosfat (GGDP) oluşur Bu yol genç sürgünlerde aktiftir.
Erken aşama GGDP → ent-kauren → GA₁₂ → GA₅₃ Kloroplastlarda gerçekleşir.
Aktif GA formları GA₁, GA₃, GA₄, GA₇ (biyolojik olarak aktif) Antepfıstığında GA₃ ve GA₄₊₇ en aktif formlardır.
Taşınım şekli Floem ile genç organlara; ksilem ile kökten yukarı Meyve tutum döneminde özellikle dişi çiçek aksına taşınır.
Yıkımı GA₂-oksidaz enzimi ile inaktif formlara dönüşür Aşırı sıcak veya stres koşullarında bu enzim aktivitesi artar, etkisi azalır.

Fizyolojik Görevleri
Fizyolojik Etki Etkisi Tarımsal Önemi
Sürgün uzaması Hücre duvarı elastikliğini artırır, internod uzamasını sağlar Zayıf büyüyen çeşitlerde (ör. Siirt) sürgün gücünü artırır
Tomurcuk gelişimi Dormant tomurcuklarda büyümeyi aktive eder Dinlenme sonrası erken sürgün ve çiçek açılımını destekler
Çiçek oluşumu Dişi çiçek oranını artırır, çiçek deformasyonunu azaltır Boş yıl ve “kısır çiçek” oranını düşürür
Meyve tutumu Ovaryumun hücre bölünmesini artırır Döllenme sonrası embriyo gelişimini destekler
Tohum gelişimi Endosperm büyümesini hızlandırır İç dolgunluğu ve meyve ağırlığını artırır
Yaşlanma geciktirme Anti-senesans etki gösterir Çiçek ve genç meyve dökümünü azaltır

Uygulama Alanları ve Ticari Formlar
Kullanım Alanı Uygulama Zamanı Hedef Etki Önerilen Form ve Doz
Tomurcuk gelişimi Dinlenme sonu (Şubat sonu – Mart başı) Tomurcuk uyanmasını hızlandırma GA₃: 10–20 ppm yapraktan
Çiçeklenme öncesi Çiçeklenmeden 10–15 gün önce Dişi çiçek sayısını artırma GA₃: 20–40 ppm
Meyve tutumu Döllenme sonrası (Mayıs) Meyve dökülmesini azaltma GA₃ veya GA₄₊₇: 40–60 ppm
Alternans azaltma Boş yıl döneminde sürgün büyümesini teşvik Sürgün büyümesi ve çiçek farklılaşmasını artırma GA₃ + Üre kombinasyonu (20 ppm + 0.5%)
Ticari ürünler (örnek) Berelex 40 SG (GA₃), ProGibb, Perlan (GA₄₊₇ + 6-BA) Büyüme düzenleyici Suda çözünebilir granül veya sıvı

Not: GA uygulamaları genellikle yapraktan sprey şeklinde yapılır. En uygun pH aralığı 5.5–6.5 olup, sabah erken saatlerde uygulanması önerilir.

Eksiklik ve Fazlalık Belirtileri

Durum Belirtiler Etkileri
Eksiklik Kısa boğumlu sürgünler, zayıf tomurcuk gelişimi, dişi çiçek azlığı Düşük verim, alternans şiddetinde artış
Fazlalık Aşırı sürgün uzaması, ince dallar, geç olgunlaşma Enerji dağılımı bozulur, meyve dökümü artabilir
Fizyolojik denge Sitokinin ve auksinlerle dengeli oran önemlidir Aksi durumda dengesiz çiçek–meyve oranı gelişir

Antepfıstığı Tarımında Özel Kullanımı ve Araştırma Bulguları
Araştırma / Deney Bulgular Kaynak
GA₃ uygulaması (20–40 ppm) Çiçek öncesi dönemde uygulama dişi çiçek oranını %15–25 artırmıştır. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniv., 2018
GA₃ + Üre (20 ppm + 0.5%) kombinasyonu Boş yıl sürgün gelişimini %30 artırmış, ertesi yıl çiçeklenme oranını yükseltmiştir. GAP Tarımsal Araştırma, 2020
GA₄₊₇ + 6-BA (Perlan formu) Dişi çiçek deformasyonunu azaltmış, meyve tutumunu %12 artırmıştır. Harran Üniv., 2022
Toprak kuraklığı koşullarında GA uygulaması Stres koşullarında etkisi azalmış, yeterli su yönetimi gereklidir. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araşt. Enst., 2019

Uygulama Pratiği
Dönem Amaç Uygulama Şekli
Şubat sonu – Mart başı Sürgün uyanmasını teşvik GA₃ 15 ppm yapraktan
Nisan ortası (çiçeklenme öncesi) Dişi çiçek sayısını artırmak GA₃ 25–30 ppm
Mayıs başı (meyve tutumu) Meyve dökülmesini azaltmak GA₃ veya GA₄₊₇ 40 ppm
Haziran ortası (boş yıl periyodu) Alternans azaltma GA₃ + üre (20 ppm + 0.5%)

Sonuç ve Teknik Değerlendirme
-Gibberellinler, antepfıstığında verim sürekliliği ve çiçek dengesinin korunması için stratejik öneme sahiptir.
-Özellikle GA₃ ve GA₄₊₇, alternans yönetimi ve dişi çiçek oranı artırımı için en etkili hormonlardır.
-Ancak doz, zamanlama ve çevresel koşullar (sıcaklık, su stresi) etkinliği ciddi biçimde etkiler.
-Yüksek dozlar, vegetatif büyümeyi aşırı teşvik ederek meyve gelişimi aleyhine bir denge bozukluğu oluşturabilir.

İlaç Önerileri