Bilgi Bankası

96–99 dönemi (Yaprak Dökümü – Dinlenme)
Kod Aralığı Tanım Gözlenen Durum
96–97 Yaprak sararması ve dökülme başlangıcı Yaprak rengi yeşilden sarıya döner, klorofil yıkımı başlar.
98 Tam yaprak dökümü Tüm yapraklar dökülür, bitki çıplak hale gelir.
99 Dinlenme (Dormansi) Bitki metabolik olarak yavaşlar, tomurcuklar kapalı durumdadır.

Bu dönem, bitkinin soğuklama gereksiniminin başladığı, karbon ve besin rezervlerinin korunma altına alındığı evredir.
Bir sonraki ilkbahar gelişimi bu dönemdeki rezerv kalitesi ve soğuklama süresi ile doğrudan ilişkilidir.

Bitkide Gerçekleşen Fizyolojik Olaylar

  1. Besin Geri Taşınması (Retranslokasyon):

    • Yapraklarda bulunan azot (N), fosfor (P), potasyum (K) ve karbon bileşikleri kök ve gövde dokularına taşınır.

    • Bu sayede bitki kış boyunca enerji depolar ve ilkbaharda yeni sürgün/çiçek oluşumunu besler.

  2. Klorofil Yıkımı ve Yaprak Dökümü:

    • Klorofil enzimatik olarak yıkılır, karoten ve antosiyanin pigmentleri belirginleşir.

    • Hücrelerde abscisik asit (ABA) artışı yaprak sapında ayrılma tabakası oluşturur.

  3. Dormansi Başlangıcı:

    • Bitki metabolizması minimum seviyeye iner.

    • Tomurcuklar biyolojik olarak uyku haline (endo-dormansi) geçer.

    • Soğuklama ihtiyacı (chilling requirement) bu aşamada başlar.

  4. Soğuklama İhtiyacı:

    • Antepfıstığında dinlenme kırılması için genellikle 600–1.200 saat 0–7 °C sıcaklık gereklidir.

    • Yetersiz soğuklama → düzensiz göz uyanması ve düşük verim.

Sulama Yönetimi

Dönem Uygulama Açıklama
96–97 Hafif destek sulama Yaprak dökümü yavaş gerçekleşiyorsa desteklenebilir.
98–99 Sulama durdurulur Dormansi boyunca toprak fazla nemli olmamalı.

Not: Aşırı nem, kök çürüklüğü ve mantar aktivitesini artırabilir.

Besleme Yönetimi

Element Rolü Uygulama Zamanı / Şekli
Organik madde / Kompost Toprak mikrobiyal aktivitesini sürdürür Hasat sonrası – yaprak dökümü öncesi
Fosfor (P) Kök gelişimi, enerji depolama Topraktan, 3–5 kg/da DAP veya TSP
Potasyum (K) Soğuğa dayanıklılık, karbon taşınımı Damlama hattı veya serpme olarak
Kalsiyum (Ca) Doku direnci, tomurcuk korunumu %0.5 CaNO₃ yapraktan (96–97 dönemi)
Humik + Fulvik Asit Besin emilimi, toprak yapısı Sonbahar başında tabandan 2–3 L/da

Uyarı: Azot (N) uygulaması bu dönemde yapılmamalıdır.
Yeni sürgünleri teşvik ederek don riskini artırır.

Hastalık ve Zararlı Riskleri

Risk Etki Önlem
Kışlık mantar inokulumları (Alternaria, Septoria) İlkbaharda hastalık kaynağı Yaprak dökümünden sonra bakırlı ilaçlama
Kök çürüklüğü (Phytophthora spp.) Kök ölümü, zayıf uyanış Drenaj iyileştirme, metalaxyl-M taban uygulaması
Kabuklu bit / koşnil yumurtaları Kışlayan zararlı popülasyonu Kış ilaçlaması öncesi bahçe temizliği

Kış Dinlenmesi ve Soğuklama Takibi
Faktör Açıklama Yönetim
Soğuklama süresi 0–7 °C aralığında geçirilen toplam saat sayısı Soğuklama saatleri kaydedilmeli
Sıcak kış koşulları Yetersiz soğuklama → düzensiz uyanma Dinlenme kırıcı uygulamalar (hidrojen siyanamid vb.) planlanabilir
Don olayları −4 °C altı sürgün hasarı yapar Toprak nemini dengede tutun, rüzgâr kıranlar kullanın

Pratik Yönetim Önerileri

  1. Yaprak dökümünden hemen sonra kışlık bakır uygulaması yapılmalıdır.
    – %1–2 bakırlı preparatlar mantar inokulumunu baskılar.

  2. Bahçe temizliği:
    – Dökülen yaprak ve meyve artıkları hastalık kaynağıdır; toplanıp imha edilmelidir.

  3. Toprak işlemesi:
    – Hafif derinlikte sonbahar sürümü, kök bölgesine hava girişi sağlar.

  4. Soğuklama takibi:
    – AgroPlanet uygulamasına “soğuklama saatleri” girilerek kışın dinlenme yeterliliği izlenebilir.

  5. Kış öncesi drenaj kontrolü:
    – Fazla su birikimi kök ölümlerine yol açabilir; hendek ve kanal kontrolleri yapılmalıdır.

  6. Dinlenme dönemi kayıtları:
    – Her bahçe için yaprak döküm tarihi, sıcaklık seyri ve kış ilaçlama tarihi not edilmelidir.

Fizyolojik Hedefler

Hedef İstenen Durum
Yaprak döküm oranı %100 (tam dinlenmeye geçiş)
Kök rezervi Yüksek karbon / azot oranı
Soğuklama süresi En az 800 saat (çeşide göre değişir)
Sürgün rengi Tam kahverengi, sertleşmiş
Göz durumu Kapalı, sıkı yapılı

İlaç Önerileri