Bilgi Bankası

hasat sonrası kaliteyi koruma

Hasat Öncesi Hazırlık (Kaliteyi Başlatan Aşama)

Kalite korunumu hasattan değil, hasat öncesi planlamadan başlar:

  • Hasat zamanını doğru belirle:
    – Dış kabuk kolay ayrılmalı, iç doluluk %90’ın üzerinde olmalı.
    – Erken hasat → iç dolmuyor; geç hasat → kararma ve aflatoksin riski.

  • Ağaç altı hijyeni: Hasat öncesi dökülmüş meyveler temizlenmeli.

  • Alet-ekipman temizliği: Toplama ve soyma ekipmanları bakterisiz, kuru olmalı.

Hasat Anında Dikkat Edilecekler

Risk Neden Koruma Önlemi
Kabuk zedelenmesi Dallanmalarda vurma, kaba soyma Elle toplama veya yumuşak pedli sarsıcı kullan
Yerle temas Küf sporları, toprak bulaşı Meyveler bez örtü veya plastik taban üzerine düşürülmeli
Aşırı sıcaklık etkisi Hasat saatlerinde >35 °C Hasadı sabah erken veya akşamüzeri yap
Zaman kaybı Geciken soyma işlemi Meyve toplandıktan sonra en geç 2 saat içinde soyulmalı

Altın kural: Hasat–soyma arası sürenin 2 saati geçmemesi, kaliteyi %80 korur.

Soyma ve Yıkama Aşamasında Kalite Koruma

  • Soyma sonrası meyve hemen yıkanmalıdır.
    – Aksi halde kabukta kararma başlar.

  • Yıkama suyu temiz ve pH 6–7 olmalı.
    – Kirli veya yüksek pH’lı sular renk bozulmasına neden olur.

  • Su süzme bandı kullanılarak meyve yüzeyi kurutulmalıdır.

  • Islak meyve kesinlikle yığın halinde bekletilmemelidir.

Kurutma Sürecinde Kaliteyi Koruma

Parametre İdeal Değer Açıklama
Sıcaklık 45–50 °C Üstü aşarsa yağ oksidasyonu başlar
Nem oranı (son) %6–7 Daha yüksekse küflenme riski artar
Süre 18–24 saat Hızlı kurutma çatlama, yavaş kurutma kararma yapar

Kurutmada Kaliteyi Koruma İpuçları

  • Doğrudan güneş altında değil, hava sirkülasyonu iyi gölgede kurut.

  • Kurutma tavası derinliği 3–4 cm’den fazla olmamalı.

  • Kurutma sonunda rastgele 10 fıstık örneğinde nem ölçümü yapılmalı.

  • Kurutulan fıstık soğuduktan sonra ambalajlanmalıdır (yoğuşma riski).

Depolama Aşamasında Kaliteyi Koruma
Faktör İdeal Aralık Etkisi
Sıcaklık 5–10 °C Yağ oksidasyonu ve böcek gelişimini önler
Bağıl nem %50–60 Yüksek nem → aflatoksin riski
Ambalaj tipi Hava geçirmez, gıda sınıfı polipropilen veya vakum Oksijenle teması azaltır
Işık Karanlık ortam Işık → klorofil oksidasyonu, tat bozulması
Hava sirkülasyonu Sürekli olmalı Küf ve nem yoğunlaşmasını engeller

Mikrobiyal ve Aflatoksin Riskine Karşı Önlemler
Önlem Açıklama
Kurutma öncesi soyma geciktirilmemeli Aspergillus gelişimini önler
Depolama nemi kontrol edilmeli Aflatoksin oluşum eşiği >%7 nemdir
Depolar yılda en az 2 kez temizlenmeli Özellikle tribolium ve güve popülasyonu için
Aflatoksin analizi Her parti için akredite laboratuvarda test

Ambalajlama ve Taşıma Kalitesi

  • Fıstıklar tamamen soğutulmuş olmalı, aksi halde poşet içinde buharlaşma olur.

  • Vakumlu ambalaj tercih edilmelidir (oksijen %1’in altına düşerse kalite korunur).

  • Taşıma sırasında:

    • Araç içi sıcaklık <25 °C

    • Direk güneş ışığı almamalı

    • Nem geçirmez paletler kullanılmalı

Kaliteyi Uzun Süre Koruyan Uygulamalar

  • Kontrollü atmosfer depolama (CA):
    – O₂ <%3, CO₂ %10 → raf ömrünü 6–8 aya çıkarır.

  • Doğal antioksidan kaplama:
    – Askorbik asit + kalsiyum laktat karışımı yüzey uygulamaları renk ve tat korur.

  • Soğuk zincir ihracatı:
    – 8–10 °C’de nakliye, raf ömrünü iki kat uzatır.

Hasat Sonrası Ağaç Kalitesini Koruma

Kaliteli ürünün devamlılığı için ağaç da korunmalıdır:

  • Hasat sonrası azot + potasyum + çinko ile rezerv takviyesi yapılmalı.

  • Yaprak dökümüne kadar fotosentez devam ettirilmelidir.

  • Bakırlı kış ilaçlaması ile patojen inokulumları azaltılır.

Özet: Hasat Sonrası Kaliteyi Korumanın Altın Kuralları

  1. Hasattan 2 saat içinde soyma yapılmalı.

  2. Kurutma sıcaklığı 50 °C’yi geçmemeli.

  3. Son nem %6–7’ye düşürülmeli.

  4. Depolama sıcaklığı 5–10 °C, nem %50–60 olmalı.

  5. Aflatoksin analizi yapılmadan ihracat yapılmamalı.

  6. Depolar ve ekipman her sezon başında temizlenmeli.

  7. Ürün, doğrudan güneş veya rutubetle temas etmemelidir.

İlaç Önerileri