Bilgi Bankası

Mekanik ve Fiziksel Teknolojiler
Hasat sonrası dönemde antepfıstığının kalite kaybını önlemek, verimliliği artırmak ve aflatoksin gibi riskleri minimize etmek amacıyla mekanik ve fiziksel teknolojiler önemli rol oynar.

1. Hasat Mekanizasyonu

  • Titreşimli sarsıcılar (mechanical shakers): Ağaç gövdesine bağlanarak meyveleri titreşimle döker. Hasat süresini kısaltır, işçilik maliyetini düşürür.

  • Toplama sistemleri: Dökülen meyveler, ağ altı brandalar veya vakumlu toplama makineleriyle toplanır.

  • Avantaj: Eş zamanlı ve hızlı toplama sayesinde olgunluk farklılıklarının etkisi azalır.

2. Soyma (Hulling) ve Temizleme Sistemleri

  • Mekanik soyma makineleri: Dış kabuğu (perikarp) soyup içteki sert kabuğu açığa çıkarır. Hasattan 6 saat içinde yapılması önerilir, aksi halde kararma ve mikrobiyal gelişim artar.

  • Yıkama üniteleri: Su püskürtmeli tamburlar veya fırçalı sistemlerle meyve yüzeyindeki toz ve mikroorganizma kalıntıları uzaklaştırılır.

  • Fiziksel kalite ayırımı: Renk, yoğunluk ve kabuk durumuna göre sınıflandırma yapılabilir.

3. Kurutma Teknolojileri

  • Doğal güneş kurutma: 40–45 °C’de 3–4 gün; ancak sıcaklık kontrolsüzlüğü nedeniyle aflatoksin riski yüksektir.

  • Mekanik kurutucular:

    • Sıcak hava kurutucular (40–50 °C): Kontrollü nem ve sıcaklık yönetimi sağlar.

    • Isı pompalı (heat pump) kurutucular: Enerji verimliliği yüksek, ürün rengini korur.

    • Mikrodalga destekli kurutma: Kısa sürede yüksek homojenlik sağlar, ticari olarak gelişmektedir.

 4. Sınıflandırma ve Kalite Ayırımı

  • Optik sınıflandırma sistemleri (color sorters): Kameralar ve sensörlerle rengine, büyüklüğüne ve kabuk durumuna göre ayırır.

  • Yoğunluk esaslı ayırıcılar: Boş (içi dolmayan) fıstıkların ayrımında kullanılır (su veya hava yoğunluk farkı prensibiyle).

  • Titreşimli elek sistemleri: Boy ve şekle göre mekanik sınıflandırma.

5. Paketleme ve Depolama Teknolojileri

  • Vakum paketleme: Oksijenin azaltılmasıyla oksidatif bozulma ve haşere aktivitesi azalır.

  • Modifiye atmosfer (MAP) paketleme: CO₂/N₂ karışımlı atmosferlerde raf ömrünü uzatır.

  • Soğuk hava depoları: 0–4 °C’de ve %60–65 bağıl nemde saklama; aflatoksin ve renk kararmasını önler.

  • Akıllı sensörlü izleme sistemleri: Depo içi sıcaklık, nem, etilen ve CO₂ sensörleriyle kalite takibi yapılır.

6. Fiziksel Kontrol Uygulamaları

  • UV-C ışınlama: Mikrobiyal yükü azaltmakta etkili, yüzeydeki kontaminasyonu düşürür.

  • Ozon uygulaması: Depolama alanlarında aflatoksin üretimini ve küf gelişimini azaltır.

  • Titreşimli taşıma bantları: Fiziksel hasarı minimize eder, kabuk zedelenmesini önler.

7. Kalite Ölçüm ve Analiz Teknolojileri

  • NIR (Yakın Kızılötesi Spektroskopi): Nem, protein, yağ içeriği ve aflatoksin kontaminasyonu tespiti.

  • Görüntü işleme sistemleri: Çatlak, renk bozukluğu ve iç dolmama gibi kalite kusurlarını belirlemede kullanılır.

İlaç Önerileri