Armut, hasat sonrası solunumu yüksek olan meyvelerdendir. Bu nedenle hasattan hemen sonra hızlı şekilde soğutulması, kalite kayıplarını önlemek için kritiktir.
Amaç: Solunum hızını düşürmek, etilen üretimini yavaşlatmak ve çürümeyi engellemek.
Hedef sıcaklık: Çoğu armut çeşidi için 0–1 °C aralığıdır.
Hedef süresi: Hasattan sonraki 4–6 saat içinde ön soğutma tamamlanmalıdır.
2. Ön Soğutma Yöntemleri
Yöntem
Özellik
Avantaj
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Zorlamalı hava soğutma (Forced Air Cooling)
Kasaların arasından soğuk hava geçirilir.
En yaygın ve hızlı yöntemdir (4–8 saat).
Kasalar arası hava akışı dengeli olmalıdır.
Vakum soğutma
Hava basıncı düşürülerek suyun buharlaşmasıyla soğutma yapılır.
Çok hızlıdır (20–40 dk).
Armutta genelde kullanılmaz; su kaybı riski vardır.
Hidrosoğutma (Water Cooling)
Soğuk su sirkülasyonu ile yapılır.
Eşit soğutma sağlar.
Mikrobiyal bulaşma riskine dikkat edilmelidir.
Soğuk hava odasında bekletme
Basit yöntem, ama yavaştır.
Düşük yatırım maliyeti.
10–20 saat sürebilir, su kaybı artar.
3. Taşıma Öncesi Hazırlıklar
Meyveler soğutulmadan kesinlikle yola çıkarılmamalıdır.
Kasalar temiz, sağlam ve havalandırmalı olmalıdır.
Nem oranı: %90–95
Paketleme: Meyve yüzeyinde darbe ve sürtünmeyi önleyecek şekilde (örneğin, delikli plastik veya karton kutular, içte yumuşak ayırıcı pedler).
Etilen üreten ürünlerle birlikte taşınmamalıdır (elma, muz vb.).
4. Taşıma Koşulları
Parametre
Önerilen Aralık
Açıklama
Sıcaklık
0–1 °C
Çoğu çeşitte ideal. Bazı Akdeniz çeşitleri için 2–3 °C olabilir.
Bağıl Nem
%90–95
Su kaybını azaltır.
Hava Dolaşımı
15–20 hava değişimi/saat
Homojen sıcaklık sağlar.
Titreşim ve darbe
Minimum düzeyde
Meyve iç kararması ve ezilmeyi engeller.
5. Soğuk Zincir Yönetimi
Hasattan itibaren tüm süreç boyunca sıcaklık 0–1 °C aralığında korunmalıdır.
Soğuk zincirdeki her aşama (ön soğutma, depolama, yükleme, taşıma, boşaltma) arasında sıcaklık dalgalanmaları 2 °C’yi geçmemelidir.
Veri kaydedici (datalogger) kullanılarak taşıma süresi boyunca sıcaklık izlenmelidir.
6. Taşıma Süresine Göre Tavsiyeler
Süre
Taşıma Türü
Öneri
Kısa mesafe (1–6 saat)
Soğutmalı araç gerekmez (erken sabah veya gece).
Ön soğutma şart.
Orta mesafe (6–24 saat)
Soğutmalı araç zorunlu.
Datalogger kullanılmalı.
Uzun mesafe (>24 saat)
Soğuk zincir + nem kontrolü (humidifier veya kapalı sistem).
