Hasat sonrası dönemde armutlar, fungal ve bakteriyel patojenlere karşı son derece hassastır. Özellikle soğuk depolama ve nakliye süreçlerinde yaralanmış meyveler mantar enfeksiyonlarının giriş noktası olur.
Amaç, mikrobiyal yükü azaltmak, çürüklük etmenlerini baskılamak ve raf ömrünü uzatmaktır.
Başlıca Fungal Etmenler ve Zarar Şekilleri
Etmen (Fungus)
Görünüm / Belirti
Etkilediği Dönem
Kontrol Yöntemi
Botrytis cinerea (Gri küf)
Sap çukuru çevresinde gri-beyaz küf tabakası
Depolama
Soğukta düşük etilen, fungisit kaplama, 1-MCP uygulaması
Penicillium expansum (Mavi küf)
Mavi-yeşil spor halkaları, yumuşak çürüme
Hasat sonrası – Depolama
Sıcak su + biyofilm kaplama, sodyum bikarbonat, CA depolama
Alternaria alternata
Siyah lekeler, iç kararma benzeri doku bozulması
Tarla ve depo
Yüzey dezenfeksiyonu, CaCl₂ ve askorbik asitli uygulama
Rhizopus stolonifer (Ekmek küfü)
Sıcak ortamlarda pamuksu beyaz misel
Nakliye – Sıcak depolama
Hızlı ön soğutma, hijyen ve düşük nem kontrolü
Cladosporium herbarum
Koyu zeytin yeşili yüzey lekeleri
Uzun depolama
Antimikrobiyal yağlar, kitosan kaplama
Bakteriyel Etmenler
Etmen
Belirti
Önleme Yöntemi
Pseudomonas syringae
Kabuğun alt kısmında siyah nekrotik bölgeler
Hasat yaralanmalarını minimize et, Cu içerikli yüzey dezenfektanı
Erwinia carotovora
Yumuşak çürüme ve kötü koku
Soğuk zincir ve düşük O₂ ortamı
Xanthomonas campestris
Yüzey lekeleri, kabuk çökmesi
Düşük pH’lı yüzey yıkama solüsyonları
Hasat Sonrası Koruma Stratejileri
Kimyasal Olmayan Yöntemler
Sıcak Su Uygulaması (Hot Water Treatment): 50–55 °C’de 2–3 dk, yüzey patojenlerini yok eder.
Kitosan / Aloe vera Kaplamaları: Antimikrobiyal biyofilm oluşturur, nefes alabilir bariyer sağlar.
Organik Asit Yıkamaları: Sitrit, askorbik, perasetik asit veya sodyum karbonat çözeltileri ile yüzey yıkama.
UV-C Işınlama: 1–2 kJ/m² dozu ile yüzey mikrobiyal yükü %80’e kadar azaltılabilir.
Biyoteknolojik Yöntemler
Antagonist Mikroorganizmalar:
Pantoea agglomerans, Bacillus subtilis, Candida sake gibi türler
Patojenlerin kolonizasyonunu engeller.
Bitki Özlü Antimikrobiyaller:
Tarçın, karanfil, limon kabuğu yağları – spor germinasyonunu baskılar.
Kimyasal Destekli Yöntemler
Kalsiyum ve Askorbik Asit Kombinasyonu: Hücre duvarını güçlendirir, oksidatif stresi azaltır.
Düşük pH’lı Yüzey Temizleyiciler: Sitrik + perasetik asit kombinasyonları.
Depolama Hijyeni ve Yönetimi
Uygulama
Açıklama
Dezenfeksiyon
Depo yüzeyleri, kasalar, hatlar %1 NaOCl veya perasetik asitle temizlenmeli.
Nem ve Sıcaklık Kontrolü
%90–95 RH, 0–1 °C; sıcaklık dalgalanması mikrobiyal büyümeyi hızlandırır.
Hava Filtrasyonu
HEPA filtreli hava sirkülasyonu ile spor taşınımı engellenir.
Gaz Yönetimi
CO₂ yüksek tutulmamalı (maks. %3); aşırı CO₂ fungal spor üretimini artırabilir.
Yeni Nesil Yaklaşımlar
Nano-gümüş ve ZnO bazlı kaplamalar: Antimikrobiyal etki + gaz geçirgenliği sağlar.
Plazma teknolojisi: Oksidatif iyonlarla yüzey sterilizasyonu sağlar.
IoT sensörlü depo takibi: Mikrobiyal risk haritalama ve erken uyarı sistemi oluşturur.
Sonuç
Etkili bir mikrobiyal ve fungus yönetimi, kimyasal kullanımı azaltırken doğal ve sürdürülebilir depolama sağlar. Hedef: Hasat sonrası hijyen + biyoaktif koruma + soğuk zincir bütünlüğü.
