Armut hasadı sonrasında mikrobiyal kontaminasyon (özellikle Penicillium expansum, Botrytis cinerea, Alternaria spp. gibi mantarlar) ciddi kalite kayıplarına yol açar. Bu nedenle hijyen ve mikrobiyal kontrol teknolojileri, hasat sonrası sürecin en kritik halkalarından biridir.
1. Hasat ve Ön İşleme Hijyeni
Kasalar, paletler ve ekipmanlar her hasat öncesi dezenfekte edilmelidir.
Yıkama suları klor, ozon veya asetik asit katkılı olmalıdır.
Kullanılan suyun pH değeri 6,5–7,5, sıcaklığı ise 15–20 °C olmalıdır.
Kirli suyun yeniden kullanımını önleyen filtrasyon sistemleri kurulmalıdır.
2. Yıkama ve Dezenfeksiyon Sistemleri
Dezenfektan Türü
Etkin Madde
Konsantrasyon
Özellik
Klor bazlı çözeltiler
NaOCl (sodyum hipoklorit)
100–200 ppm
Ucuz ve etkili, organik yükte etkisi azalır
Ozon (O₃)
Gaz veya suda çözünmüş
0.5–2 ppm
Kalıntı bırakmaz, antifungal
Hidrojen peroksit (H₂O₂)
1–2%
Yüksek oksidatif etki, çevre dostu
Perasetik asit (CH₃CO₃H)
0.15–0.25%
Geniş spektrumlu mikrobiyal kontrol
Askorbik / Sitrik Asit
1–2%
Doğal alternatif, pH düşürücü etki
3. Gaz ve Buhar Bazlı Sterilizasyon Teknolojileri
Ozon gazı uygulaması:
Depolarda küf sporlarını yok eder, etilen birikimini düşürür.
0.05–0.1 ppm seviyeleri sürekli uygulanabilir.
Soğuk plazma teknolojisi:
Yüzeydeki mikroorganizmaları iyonize gazla inaktive eder.
Kimyasal kalıntı bırakmaz.
UV-C ışınlama (254 nm):
30–60 saniye ışınlama ile Penicillium ve Botrytis’i etkisiz hale getirir.
Paketleme hattında uygulanabilir.
4. Biyoteknolojik Kontrol Ajanları
Mikroorganizma
Etki Mekanizması
Kullanım Alanı
Candida oleophila
Yüzey kolonizasyonu ve rekabet
Depo çürümelerine karşı
Bacillus subtilis
Antifungal lipopeptit üretimi
Botrytis ve Alternaria kontrolü
Pantoea agglomerans
Etilen baskılaması + mikrobiyal rekabet
Raf ömrü uzatma
Aureobasidium pullulans
Patojen bağlanma bölgelerini engeller
Depo patojenlerine karşı
5. Yüzey Koruyucu Kaplamalar
Kitosan kaplama: Antimikrobiyal film oluşturur, gaz değişimini dengeler.
Bitkisel yağ bazlı kaplama (karnauba, neem, limonen): Mantar gelişimini baskılar.
Nanoemülsiyon kaplama: Aktif bileşenleri (antioksidan, asit, bakteri inhibitörü) kontrollü salınım ile sağlar.
6. Soğuk Zincir ve Ortam Hijyeni
Soğuk hava depolarında sıcaklık: 0–1 °C, nem: %90–95.
Hava sirkülasyonunda HEPA filtreler kullanılmalı.
Düzenli olarak ozonlama veya UV havalandırma yapılmalıdır.
Depo zeminleri epoksi kaplama olmalı, günlük yıkama planı uygulanmalıdır.
7. İzleme ve Otomasyon Sistemleri
Mikrobiyal sensörler: Ortam havasında bakteri veya küf yoğunluğunu ölçer.
Ozon ve etilen sensörleri: Atmosfer kontrolü sağlar.
Veri kaydedici sistemler: HACCP ve izlenebilirlik standartlarına uygundur.
8. Avantajları
Çürük ve mikrobiyal kayıpları %40’a kadar azaltır.
Kimyasal kalıntı bırakmadan hijyen sağlar.
Raf ömrünü 2–3 kat uzatır.
Depo ve ambalaj hattında sürdürülebilir kontrol sağlar.
