Auksinler, armut meyvesinde hem büyüme düzenleyici hem de fizyolojik dengeyi sağlayıcı bitki hormonlarıdır. Bu hormonlar, hücre uzamasını, meyve tutumunu, şekil gelişimini ve olgunlaşmayı etkileyen en önemli düzenleyici gruptur.
1. Auksinlerin Temel İşlevleri
Etki Alanı
Mekanizma
Armut Üzerindeki Etkisi
Hücre uzaması
Proton pompalarını aktive ederek hücre duvarını gevşetir.
Meyve kabuğu ve et dokusu genişler.
Meyve tutumu
Çiçek dökülmesini önler, döllenmeden sonra meyve bağlanmasını teşvik eder.
Döllenme sonrası dökülme azalır.
Meyve şekillenmesi
Hücre farklılaşmasını yönlendirir.
Daha düzgün ve iri meyve oluşur.
Vasküler doku gelişimi
Ksilem ve floem oluşumunu teşvik eder.
Besin ve su iletimi güçlenir.
Apikal dominansi
Yan tomurcukların büyümesini baskılar.
Dalların dik gelişimi teşvik edilir.
2. Armutta Auksinlerin Fizyolojik Rolü
Çiçeklenme sonrası 2–4 hafta, meyve hücre bölünmesinin aktif olduğu dönemdir; bu süreçte endojen auksin seviyesi yüksektir.
Meyve büyüme evresinde, auksin ve giberellin birlikte çalışarak hücre uzamasını destekler.
Olgunluk döneminde, auksin seviyesi düşer ve etilen artışıyla birlikte meyve yumuşamaya başlar.
3. Uygulanan Sentetik Auksinler
Sentetik Auksin
Kullanım Amacı
Konsantrasyon (yaklaşık)
Uygulama Zamanı
NAA (Naftalen Asetik Asit)
Meyve tutumunu artırmak, erken dökülmeyi önlemek
10–20 ppm
Çiçek dökümünden sonra
2,4-D (2,4-Diklorofenoksi Asetik Asit)
Meyve şekil bozukluklarını azaltmak
5–10 ppm
Döllenmeden hemen sonra
IBA (İndol-3-Bütirik Asit)
Köklenmeyi teşvik etmek (çelik üretimi)
1000–2000 ppm
Çelik daldırma öncesi
IAA (İndol-3-Asetik Asit)
Doğal auksin, büyüme düzenleyici
—
Bitki içinde doğal olarak bulunur
4. Auksin-Etilen İlişkisi
Auksin seviyesi yüksekken etilen sentezi baskılanır, meyve olgunlaşması yavaşlar.
Auksin azaldığında etilen artar → olgunlaşma ve yumuşama hızlanır.
Bu nedenle auksin uygulamaları, depolama öncesi olgunluğu geciktirmek için de kullanılabilir.
5. Auksinlerin Hasat Sonrası Etkileri
Kısa vadede: Hücre dayanıklılığını artırır, doku çürümesini geciktirir.
Uzun vadede: Yüksek dozlarda etilen üretimini artırabileceği için dikkatli kullanılmalıdır.
Depolama öncesi auksin-etilen dengesi, raf ömrünü doğrudan etkiler.
6. Yeni Nesil Uygulamalar
Mikrokapsül auksin formülasyonları: Kontrollü salınım ile uzun süreli etki sağlar.
Auksin + Kalsiyum kombinasyonları: Hücre duvarı stabilitesini artırır, yumuşamayı azaltır.
Biyoteknolojik üretim (IAA bakterileri):Azospirillum, Bacillus megaterium gibi bakteriler doğal auksin üretimiyle büyümeyi destekler.
