Bilgi Bankası

Sitokininler (Cytokinins)

Sitokininler, armut meyvesinde hücre bölünmesi, meyve büyümesi, yaşlanma geciktirme ve besin taşınımı gibi temel fizyolojik süreçleri düzenleyen büyüme hormonlarıdır. Özellikle zeatin, kinetin, benzilaminopurin (6-BA) gibi türleri meyve kalitesi ve depolama dayanıklılığı açısından önemlidir.

Sitokininlerin Temel Görevleri

Etki Alanı Mekanizma Armut Üzerindeki Etkisi
Hücre bölünmesi (mitoz) DNA sentezini uyarır, hücre sayısını artırır. Meyve hacmini artırır, iri meyve sağlar.
Meyve tutumu Embriyo ve çekirdek gelişimini destekler. Döllenme sonrası dökülmeyi azaltır.
Yaşlanma (senesens) geciktirme Klorofil yıkımını yavaşlatır. Yaprak ve meyve rengini korur.
Besin taşınımı Kaynak organlardan (yaprak) meyveye madde taşınmasını teşvik eder. Şeker, Ca ve N akışı artar.
Tomurcuk gelişimi Uyuşuk tomurcukları aktive eder. Yan sürgün ve çiçek sayısını artırır.

Armutta Sitokininlerin Fizyolojik Rolü

  • Çiçeklenme sonrası ilk 4 haftada hücre bölünmesi fazı aktif olduğundan sitokinin seviyesi yüksektir.

  • Meyve gelişiminde auksinlerle birlikte büyüme dengesini sağlar.

  • Olgunlaşmaya doğru sitokinin seviyesi düşer, etilen baskın hale gelir.

Kullanılan Sentetik Sitokininler

Sentetik Sitokinin Kullanım Amacı Konsantrasyon Uygulama Zamanı
6-BA (6-Benzyladenine) Meyve iriliğini artırmak, çekirdek gelişimini desteklemek 10–20 ppm Çiçek dökümünden sonra
Kinetin Hücre bölünmesini hızlandırmak, yaprak yaşlanmasını geciktirmek 5–15 ppm Erken büyüme dönemi
Zeatin Doğal sitokinin, meyve kalitesini korur — Doğal olarak oluşur
TDZ (Thidiazuron) Hücre rejenerasyonu, tomurcuk oluşumu 1–2 ppm Çiçeklenme sonrası

Auksin–Sitokinin Etkileşimi
Denge Durumu Etki
Auksin > Sitokinin Kök gelişimi baskın olur.
Sitokinin > Auksin Sürgün gelişimi teşvik edilir.
Dengeli oran Meyve ve tomurcuk gelişimi optimum gerçekleşir.

Armutta Uygulama Etkileri

  • 6-BA uygulamaları, özellikle ‘Santa Maria’ ve ‘Deveci’ armutlarında:

    • Meyve iriliğini artırır (%15–20).

    • Çekirdek sayısını dengeleyerek deformasyonu azaltır.

    • Yüksek sıcaklıklarda çiçek dökülmesini azaltır.

  • Sitokinin + GA₄₊₇ kombinasyonu:

    • Daha simetrik ve düzgün meyveler oluşturur.

    • Olgunlaşma süresini dengeler.

Hasat Sonrası Etkiler

  • Sitokininler, etilen sentezini baskılayarak meyve yaşlanmasını geciktirir.

  • Klorofil ve karotenoid dengesini koruyarak yeşil kabuk tonunun uzun süre kalmasını sağlar.

  • Raf ömrünü 1–2 hafta uzatır.

Biyoteknolojik Uygulamalar

  • Mikrobiyal kökenli sitokininler: Rhodococcus fascians, Bacillus subtilis gibi bakteriler doğal sitokinin üretir.

  • Nanoteknolojik formlar: Kontrollü salınımla bitkide uzun süreli etki sağlar.

  • Doku kültürü üretiminde: Armut fide çoğaltımında sürgün rejenerasyonunu artırır.

Avantajları

  • Hücre bölünmesi → iri ve düzgün meyve

  • Etilen baskısı → uzun raf ömrü

  • Fotosentez aktivitesi → yüksek şeker içeriği

  • Çiçek dökümü azalır, meyve verimi artar

İlaç Önerileri