Abscisik asit (ABA), armut meyvesinde stres yanıtı, olgunlaşma, su dengesi ve yaprak dökümü gibi süreçleri yöneten önemli bir inhibitör bitki hormonudur. Genellikle auksin ve gibberellinlerin aksine, büyümeyi sınırlandırıcı ve olgunluğu tetikleyici bir rol oynar.
ABA’nın Temel Görevleri
Etki Alanı
Mekanizma
Armut Üzerindeki Etkisi
Olgunlaşma kontrolü
Etilen sentezini uyarır
Meyve yumuşaması, renk değişimi
Stres toleransı
Stomaların kapanmasını sağlar
Su kaybı azalır, kuraklığa dayanım artar
Yaprak dökümü
Hücre ayrışma bölgesini aktive eder
Dönem sonunda yaprak dökümü gerçekleşir
Dormansi (dinlenme)
Tomurcuklarda su kaybını önler
Kışa hazırlık süreci başlar
Tohum olgunlaşması
Embrionik gelişimi düzenler
Canlılık ve çimlenme dengesi korunur
Armut Fizyolojisinde ABA’nın Rolü
Meyve renklenmesi: ABA, antosiyanin üretimini artırarak kırmızımsı kabuk tonlarının oluşmasını teşvik eder (özellikle kırmızı armut çeşitlerinde).
Meyve olgunlaşması: Etilen üretimiyle birlikte yumuşama, aroma ve tat bileşikleri artar.
Su stresi koşullarında: ABA artar → stomalar kapanır → su kaybı azalır.
Depolama döneminde: Fazla ABA, erken olgunlaşma veya buruşma riskini artırabilir.
Armutta ABA Uygulamaları
Uygulama Tipi
Kullanım Amacı
Doz Aralığı
Zaman
Doğal ABA (S-ABA)
Renklenmeyi artırmak
200–400 ppm
Hasattan 4–6 hafta önce
Sentetik ABA analogları
Olgunluk senkronizasyonu
100–300 ppm
Olgunlaşma başlangıcı
Stres dayanıklılığı
Kuraklık veya sıcak stresinde stomatal koruma
50–150 ppm
Yaz ortası uygulamaları
ABA – Etilen İlişkisi
ABA artışı → ACC sentaz aktivitesi artar → etilen üretimi başlar → olgunlaşma hızlanır.
Aşırı ABA → erken yumuşama ve renk bozulmasına neden olabilir.
ABA seviyesi, 1-MCP veya etilen inhibitörleriyle birlikte kontrol altına alınabilir.
Moleküler ve Biyoteknolojik Etkiler
ABA, PYR/PYL reseptörleri üzerinden sinyal iletir → gen ekspresyonu değişir.
DRE/ABF transkripsiyon faktörleri aracılığıyla stres genlerini aktive eder.
Biyoteknolojik olarak, ABA sinyali artırılmış armut çeşitleri kuraklık toleransı yüksek bireyler üretir.
Hasat Sonrası ve Depolama Üzerine Etkisi
Hasat sonrası dönemde yüksek ABA seviyesi → hızlı olgunlaşma ve kısa raf ömrü.
Düşük ABA seviyesi → uzun süre sertliğini koruyan meyve.
Bu nedenle, depolama öncesi ABA dengeleme stratejileri (1-MCP, ozon, düşük sıcaklık) uygulanır.
Avantajları
Renklenmeyi teşvik eder.
Stres koşullarına karşı koruma sağlar.
Kontrollü kullanımla homojen olgunluk oluşturur.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Aşırı ABA → hızlı olgunlaşma ve kısa raf ömrü.
Eksik ABA → solgun renk, tat gelişiminde yetersizlik.
Uygulamalar mutlaka çeşit, iklim ve dönem bazlı planlanmalıdır.
