Jasmonat ve Salisilik Asit Türevleri Jasmonat (JA) ve Salisilik Asit (SA) türevleri, armut bitkisinde biyotik ve abiyotik streslere karşı savunma mekanizmalarının düzenlenmesinde , ayrıca hasat sonrası kalite korunmasında önemli rol oynayan iki sinyal bileşiğidir. Bu hormonlar, bitkinin “bağışıklık sisteminin” kimyasal temellerini oluşturur.
Genel Tanım ve Kimyasal Yapı
Hormon Kimyasal Formül Köken Etki Tipi
Jasmonik Asit (JA) C₁₂H₁₈O₃ Linolenik asit (yağ asidi) türevi Stres yanıtı, savunma aktivasyonu
Salisilik Asit (SA) C₇H₆O₃ Fenolik bileşik Savunma, antioksidan yanıt ve sinyal iletimi
Armutta Jasmonat (JA) Fonksiyonları
Etki Alanı Mekanizma Armut Üzerindeki Etkisi
Savunma aktivasyonu Lipoksijenaz (LOX) yolunu aktive ederPatojenlere karşı direnç artar
Mekanik yara tepkisi Jasmonat sentezi artar Hücre onarımı hızlanır
Antifungal savunma PR (Pathogenesis-related) proteinleri üretir Botrytis cinerea , Alternaria spp. baskılanır
Olgunlaşma etkisi Etilen ile sinerjik etki Hasat sonrası aroma oluşumunu destekler
Soğuk stres toleransı Antioksidan enzim aktivitelerini artırır Depoda soğuk zararı azalır
Salisilik Asit (SA) ve Türevlerinin Etkileri
Etki Alanı Mekanizma Armut Üzerindeki Etkisi
Sistemik kazanılmış direnç (SAR) PR genlerini aktive eder Bakteri ve mantar enfeksiyonlarına direnç
Antioksidan aktivite Glutatyon redüktaz, katalaz, peroksidaz aktivasyonu Oksidatif stresi azaltır
Etilen ve ABA etkileşimi Etilen sinyalini düzenler Olgunlaşma dengesi korunur
Yüzey sterilizasyonu Düşük dozda fungistatik etki Meyve yüzeyinde mikrobiyal yük azalır
Renklenme ve antosiyanin sentezi PAL (Fenilalanin amonyak liyaz) aktivasyonu Kabukta renk artışı
Uygulama Şekilleri
Bileşik Uygulama Yöntemi Konsantrasyon Zaman
Metil Jasmonat (MeJA) Sprey veya buhar formu 0.5–1 mM Hasattan 5–10 gün önce
Salisilik Asit (SA) Daldırma veya püskürtme 1–2 mM Hasat sonrası veya depolama öncesi
Asetil Salisilik Asit (ASA) Suda çözeltilmiş form 0.5–1 mM Raf ömrü uzatma amaçlı
Hasat Sonrası Etkiler
Metil Jasmonat (MeJA):
Depo çürüklük etmenlerini (özellikle Penicillium expansum ) baskılar.
Antioksidan enzim sistemini güçlendirir.
Depolama süresini 2–3 hafta uzatabilir.
Salisilik Asit (SA):
Etilen sentezini hafif baskılayarak olgunluğu yavaşlatır.
Doku sertliğini korur, renk kaybını önler.
Raf ömrünü uzatırken tat ve aroma kaybı oluşturmaz.
JA ve SA Arasındaki İlişki
Durum Baskın Hormon Sonuç
Fungal veya mekanik stres Jasmonat Hücre duvarı güçlenir, savunma başlar
Bakteriyel enfeksiyon veya oksidatif stres Salisilik Asit Sistemik bağışıklık aktive olur
Aşırı doz JA SA sentezini baskılar Savunma dengesizliği oluşabilir
Dengeli JA–SA seviyesi — Maksimum koruma ve kalite sağlanır
Avantajları
Kimyasal pestisit kullanımını azaltır.
Hasat sonrası kaliteyi korur.
Doğal, kalıntısız ve sürdürülebilir koruma sağlar.
Raf ömrü ve ihracat dayanımı artar.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
