Bilgi Bankası

ACC Oksidaz artışı

ACC Oksidaz (ACO), armut meyvesinde etilen sentezinin son basamağını katalizleyen enzimdir.
Bu enzim, 1-aminosiklopropan-1-karboksilik asit (ACC) molekülünü etilene (C₂H₄) dönüştürür.
Etilen ise olgunlaşma, solunum artışı ve hücresel yaşlanma gibi süreçleri kontrol eden anahtar hormondur.

Reaksiyon:

ACC + O₂ → Etilen (C₂H₄) + CO₂ + HCN

Armutta ACO Enziminin Görevleri

  • Olgunlaşma hızını artırır: Hücre duvar yumuşaması (pektinaz aktivasyonu) ve renk değişimi (PAL aktivasyonu) başlatılır.

  • Solunumu tetikler: Enerji üretimi artar, metabolizma hızlanır.

  • Aroma bileşiklerinin sentezi: Esterler, aldehitler ve alkol türevleri artar.

  • Etilen zincirini tamamlar: ACO, ACC Sentaz (ACS) sonrası aktif etilen üretimini başlatır.

ACO Aktivitesine Etki Eden Faktörler

Faktör Etkisi Kontrol / Önlem
Sıcaklık Yüksek sıcaklıkta artar; 0–1 °C’de baskılanır. Soğuk zincirle kontrol edilir.
O₂ / CO₂ oranı Düşük O₂ ve yüksek CO₂ → ACO aktivitesi düşer. CA/DCA depolama önerilir.
Etilen birikimi Pozitif geri besleme oluşturur (etilen → daha fazla ACO). 1-MCP uygulamasıyla engellenir.
Mekanik hasar Hücresel stres → ACC ve ACO aktivitesi artar. Nazik hasat ve taşıma.
Kitosan kaplama Hücre stresini azaltarak ACO gen ifadesini sınırlar. Hasat sonrası uygulanabilir.

Etilen Biyosentez Zincirinde ACO’nun Konumu

1 Metiyonin → SAM (S-adenosil metiyonin)
2 SAM → ACC (ACC Sentaz, ACS tarafından)
3 ACC → Etilen (ACO tarafından)

Bu zincirden özellikle ACO aktivitesinin artması, olgunlaşma sürecinin hızlandığını gösterir.

ACO Artışının Sonuçları

ACO aktivitesi arttığında:

  • Etilen üretimi hızlanır

  • Pektinaz, PPO ve PAL gibi enzimler tetiklenir

  • Doku yumuşar, kararma başlar

  • Raf ömrü kısalır

Özellikle depolama sırasında sıcaklık dalgalanmaları veya mekanik stres, ACO aktivitesini hızla artırarak erken olgunlaşmaya neden olur.

Hasat Sonrası Yönetim Stratejileri

Uygulama Etki Mekanizması
1-MCP Etilen reseptörlerini bloke eder, ACO etkisini baskılar.
CA/DCA Depolama Düşük O₂ ve yüksek CO₂ ile etilen üretimi düşer.
Soğuk Zincir (0–1 °C) Enzim aktivitesi yavaşlar.
Kitosan Kaplama Oksidatif stres ve etilen sentezini azaltır.
Kalsiyum Takviyesi (Ca²⁺) Hücre zar stabilitesini artırır, etilen duyarlılığını azaltır.

ACO’nun Diğer Enzimlerle İlişkisi
Enzim İlişki
ACS (ACC Sentaz) ACO’nun substratı olan ACC’yi üretir.
Pektinaz (PME, PG) Etilen sinyaliyle aktive olur; doku yumuşamasını başlatır.
PPO ve PAL Etilen artışıyla kararma ve pigment sentezi başlatılır.
SOD, CAT, GR Etilen kaynaklı ROS birikimine karşı savunma sağlar.

Sonuç

ACC Oksidaz (ACO), armut meyvesinde etilen sentezini kontrol eden son anahtar enzimdir.
ACO aktivitesindeki artış:

  • Olgunlaşmayı hızlandırır,

  •  Hücre duvar yıkımını tetikler,

  • Kararma ve yaşlanmayı artırır,

  • Raf ömrünü kısaltır.

ACO artışı = Hızlı olgunlaşma + Kısa raf ömrü
Kontrolü = 1-MCP + soğuk zincir + CA/DCA + kitosan uygulamalarıyla sağlanır.

İlaç Önerileri