Yaprak yanıklığı, Pyrenophora teres adlı mantarın neden olduğu önemli bir arpa hastalığıdır. Hastalık iki formda görülür:
Net formu (P. teres f. teres): ağsı lekeler oluşturur.
Spot formu (P. teres f. maculata): oval veya yuvarlak lekeler oluşturur.
Etmen, bitki artıkları üzerinde pseudothecia formunda kışı geçirir. İlkbaharda askosporlar rüzgarla taşınır ve enfeksiyonu başlatır. Sezon boyunca konidiler ikincil enfeksiyon kaynağıdır.
Zarar Şekli ve Ekonomik Önemi
Yaprak yüzeyinde geniş lekeler oluşturarak fotosentez alanını azaltır.
Ağır bulaşmalarda erken yaprak kuruması, bitki zayıflaması ve verim kaybı (%20–40) görülür.
Protein oranı azalır, dane cılız kalır.
Özellikle yağışlı ve serin iklimlerde büyük ekonomik kayıplara neden olur.
Belirtiler ve Tanılama Kriterleri
Dönem
Görülen Belirti
Ayırt Edici Özellik
Erken dönem
Küçük kahverengi noktalar
Düzensiz dağılım
Gelişme dönemi
Ağsı veya oval lekeler
Net ve koyu kahverengi kenar
İleri dönem
Yaprak kuruması
Lekeler birleşir, doku ölür
Net formu: Lekeler damar aralarında ağsı görünüm oluşturur.
Spot formu: Damar sınırlarıyla sınırlı oval lekeler.
Tanı için mikroskop altında kahverengi, uzun konidiler gözlemlenir.
Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri
Faktör
Uygun Koşul
Etkisi
Sıcaklık
15–25°C
Optimum gelişim
Nem
Yüksek (%90+)
Spor çimlenmesi
Yağış / çiğ
Sürekli
Enfeksiyonu kolaylaştırır
Bitki artıkları
Tarlada kalırsa
Enfeksiyon kaynağı olur
Yoğun ekim
Fazla
Hava sirkülasyonu azalır
Kültürel Mücadele Önlemleri
Dayanıklı çeşitlerin tercih edilmesi.
Enfekte sap ve yaprakların yok edilmesi veya derin sürülmesi.
Ekim nöbeti (rotasyon) uygulanması.
Tohum dezenfeksiyonu yapılmalı (fungisitli tohum ilaçlarıyla).
