Bilgi Bankası

ÇİZGİLİ YAPRAK YANIKLIĞI (Drechslera graminea)

Hastalığın etmeni Drechslera graminea (sin. Pyrenophora graminea) adlı fungusdur.
Tohum ve bitki artıklarıyla taşınan tohum kökenli bir patojendir. Etmen, enfekte tohumun kabuğunda miselyum halinde kışı geçirir.

Bitki gelişmeye başladığında, mantar genç fideye sistemik olarak yayılır ve yapraklara ulaşır. Konidiler, özellikle yağışlı koşullarda, rüzgarla veya yağmur sıçramalarıyla yayılır.

Zarar Şekli ve Ekonomik Önemi

  • Bitkiler cüce ve zayıf gelişir.

  • Yapraklarda uzunlamasına açık kahverengi çizgiler oluşur.

  • Enfeksiyon sistemik olduğu için tüm bitki etkilenir ve başaklar boş veya kısmen dolu olur.

  • Şiddetli salgınlarda verim kaybı %30–70 oranında olabilir.

  • Özellikle yağışlı bölgelerde ve tohum temizliği yapılmayan alanlarda yaygındır.

Belirtiler ve Tanılama Kriterleri

Gözlem Alanı Belirti Açıklama
Fide dönemi Bitkiler kısa, sarımsı Enfeksiyon erken dönemde başlar
Yaprak dönemi Uzunlamasına açık kahverengi çizgiler Çizgiler birleşir ve yaprak yırtılır
Başak dönemi Başaklar küçük veya boş Dane dolumu gerçekleşmez

Mikroskopta; Drechslera graminea’nın uzun, çok hücreli, kahverengi konidileri görülür.

Gelişme Koşulları ve Risk Faktörleri

Faktör Uygun Koşul Etkisi
Sıcaklık 15–20°C Konidi çimlenmesi için ideal
Nem %95 üzeri Konidi yayılımını artırır
Enfekte tohum Kaynak Birincil inokulum
Rotasyon eksikliği Arka arkaya arpa ekimi Bulaşmanın devamı
Yağış Sıklıkla Yayılım hızını artırır

Kültürel Mücadele Önlemleri

  • Sağlıklı ve sertifikalı tohumluk kullanılmalı.

  • Enfekte tarlalardan tohum alınmamalı.

  • Ekim nöbeti (rotasyon) yapılmalı.

  • Artık yönetimi: Enfekte bitki artıkları derin sürülmeli veya yakılmalı.

  • Erken ekimden kaçınılmalı.

Kimyasal Mücadele

Kimyasal mücadele esas olarak tohum ilaçlaması şeklinde yapılır.
Tohum ilaçlaması, hastalığın tarlaya taşınmasını ve erken sistemik enfeksiyonu engeller.

Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler

Etken Madde FRAC Kodu / Etki Mekanizması Uygulama Şekli
Tebuconazole 3 (DMI – Triazol) Tohum ilaçlaması
Prothioconazole 3 (DMI – Triazol) Tohum ilaçlaması
Fludioxonil 12 (Fenilpirrol) Tohum yüzeyi dezenfeksiyonu
Thiram M3 (Koruyucu kontak) Tohum dezenfeksiyonu
Metalaxyl-M + Fludioxonil 4 + 12 Kombine sistemik-koruyucu etki

Biyolojik Mücadele

  • Trichoderma harzianum, Bacillus subtilis ve Pseudomonas fluorescens gibi biyolojik ajanlar tohumla birlikte uygulanabilir.

  • Tohum kaplama sırasında kitosan ve humik asit içeren biyostimülanlarla birlikte kullanılabilir.

Direnç Yönetimi

  • Aynı FRAC grubundaki fungisitlerin sürekli kullanılmaması gerekir.

  • Kimyasal ve biyolojik tohum koruma yöntemleri dönüşümlü olarak uygulanmalı.

  • Dirençli veya toleranslı arpa çeşitleri tercih edilmelidir.

Entegre Mücadele Stratejisi (IPM)

  • Tohum ilaçlaması + kültürel önlem + dayanıklı çeşit + biyolojik ajan kombinasyonu.

  • Tarla düzeyinde düzenli gözlem ve kayıt sistemi oluşturulmalı.

  • Enfekte tarlalar takip edilmeli, hastalıklı materyal taşınmamalı.

İlaç Önerileri