Bilgi Bankası

Küçük Tahıl Yaprak Biti (Rhopalosiphum padi)

Tanım ve Yaşayışı

Küçük tahıl yaprak biti, 1.8–2.5 mm boyunda, genellikle yeşilimsi–kahverengi renkte, armut biçimli bir vücuda sahiptir. Kanatlı ve kanatsız formları bulunur.
Başında koyu renkli antenler, vücudun arkasında ise belirgin iki adet siyah sifon (cornicle) bulunur.

Kışı genellikle kışlık konukçusu olan erik ve diğer Prunus türlerinde yumurta halinde geçirir.
İlkbaharda çıkan nimfler, genç sürgünlerde koloniler oluşturur. Daha sonra kanatlı formlar meydana gelir ve bunlar buğday, arpa, yulaf gibi tahıllara uçar.
Yaz boyunca partenogenetik olarak çoğalır; yılda 10–15 döl verebilir.

Zarar Şekli

  • Bitkilerin yaprak, sap ve başak kısımlarında özsuyu emerek zarara neden olur.

  • Emgi sonucu yapraklarda sararma, kıvrılma ve erken kuruma görülür.

  • Başak ve tanelerde dolum azalır, bin dane ağırlığı düşer.

  • Bal özü salgısı yüzeyleri yapışkan hale getirir, fumajin gelişimini teşvik eder.

  • En önemli zararı, Arpa Sarı Cücelik Virüsü (BYDV)’nü taşımaktır; bu nedenle vektör olarak ekonomik açıdan çok önemlidir.

Konukçuları

  • Birincil (Kışlık) konukçular: Prunus padus, Prunus domestica, Prunus spinosa (erik türleri)

  • İkincil (Yazlık) konukçular: Buğday, arpa, yulaf, çavdar, mısır ve bazı yabancı otlar (Agropyron, Avena, Lolium).

  • Türkiye’de özellikle arpa ve buğday tarlalarında yaygındır.

Kimyasal Olmayan Mücadele

  • Ekim zamanı bölge koşullarına uygun seçilmeli; çok erken ekimden kaçınılmalıdır.

  • Dayanıklı tahıl çeşitleri tercih edilmelidir.

  • Ekim nöbeti uygulanmalı, tahıllar üst üste aynı tarlada ekilmemelidir.

  • Yabancı ot kontrolü yapılmalı, özellikle Avena fatua ve Lolium türleri temizlenmelidir.

  • Azotlu gübre dengeli verilmelidir; aşırı azot bit popülasyonunu artırır.

  • Hasat sonrası anız yakılmamalı, ancak sürülerek larva ve nimfler yok edilmelidir.

Biyoteknik Mücadele

  • Sarı yapışkan tuzaklar ile popülasyon takibi yapılabilir.

  • Reflektif malçlar (alüminyum renkli yüzeyler) bit inişini azaltır.

  • Yüksek popülasyon artışı gözlenirse erken dönem tahmin sistemleri (BYDV izleme) kullanılmalıdır.

Biyolojik Mücadele

Doğal düşmanlar popülasyonu baskı altında tutar.
Başlıca türler:

Grup Tür Etki Şekli
Parazitoidler Aphidius picipes, Lysiphlebus testaceipes Bit içine yumurta bırakır, mumiyeleşmeye neden olur.
Predatörler Coccinella septempunctata, Adalia bipunctata, Chrysoperla carnea Nimf ve erginleri tüketir.
Sinek larvaları Episyrphus balteatus Kolonilerde yoğun şekilde afid tüketir.
Entomopatojen mantarlar Beauveria bassiana, Lecanicillium lecanii Yüksek nem koşullarında etkili olur.

Bu türlerin korunması, gereksiz insektisit uygulamalarından kaçınılmasıyla sağlanabilir.

Kimyasal Mücadele

Mücadele eşiği; bitki başına ortalama 10–15 afid veya başak başına 2–3 afid görüldüğünde aşılır.
Kimyasal mücadele başaklanma öncesi veya süt olum döneminde yapılmalıdır.
Uygulama serin saatlerde (sabah erken veya akşam) gerçekleştirilmelidir.
Aynı IRAC grubundaki etken maddelerin art arda kullanılmamasına dikkat edilmelidir.

Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler

Etken Madde IRAC Kodu Etkisi Açıklama
Acetamiprid 4A Sistemik, temas ve mide etkili Neonicotinoid grubundadır, uzun etkili.
Thiamethoxam 4A Sistemik Yaprak ve tohum ilaçlamasında etkilidir.
Flonicamid 29 Emgi durdurucu Beslenmeyi kısa sürede durdurur.
Pymetrozine 9B Emgi önleyici Virüs taşınmasını engeller.
Imidacloprid 4A Sistemik Dirence karşı dikkatli kullanılmalıdır.
Spirotetramat 23 Çift yönlü sistemik Nimf ve ergin evreye etkili.
Sulfoxaflor 4C Sistemik, yeni nesil Dirençli populasyonlara karşı etkilidir.
Lambda-cyhalothrin 3A Temas ve mide etkili Hızlı öldürücü etkiye sahip, kısa kalıcılıklı.

Entegre Mücadele Önerisi

  • Haftalık gözlemlerle popülasyon takibi yapılmalı.

  • Doğal düşman varlığında kimyasal uygulama ertelenmelidir.

  • Azotlu gübreleme sınırlı yapılmalıdır.

  • Eşik değer aşıldığında seçici ve kısa kalıcılığa sahip insektisit kullanılmalıdır.

  • Her yıl farklı etki mekanizmasına sahip ilaçlarla rotasyon yapılmalıdır.

  • Erken bulaşma döneminde, özellikle tarlanın kenar bölgeleri lokal ilaçlamaya alınabilir.

İlaç Önerileri