Leke Emici Böcek (Eurygaster integriceps – Süne) Tanım ve Yaşayışı Süne (Eurygaster integriceps ) Hemiptera takımının Scutelleridae familyasından bir böcek türüdür.6–8 mm uzunluğunda , oval ve yassı vücutlu , grimsi kahverengi veya açık sarımsı renktedir. Kanatlarının uç kısmında üçgen şeklinde tipik bir kalkan (scutellum) bulunur.
Yaşayışı:
Kışı yüksek rakımlı dağlık bölgelerde, ormanlık alanlarda ve yaprak altlarında ergin halde geçirir.
İlkbaharda (Mart–Nisan) sıcaklık 15–17 °C’ye ulaştığında tarlalara göç eder.
Dişiler yumurtalarını arpa veya buğday yapraklarının üzerine sıralar halinde (genellikle 14–28 adet) bırakır.
Yumurtalardan çıkan nimfler 5 dönem geçirerek yaklaşık 25–35 günde ergin hale gelir.
Yılda bir döl (monovoltin) verir.
En yoğun zararı Mayıs–Haziran aylarında , dane dolum döneminde yapar.
Zarar Şekli
Nimf ve erginler bitkilerin özsuyunu emer , özellikle yaprak, sap ve başak kısımlarında zarar verir.
Emgi sonucu yapraklarda sarı lekeler , başaklarda beyaz taneler (beyaz başak) oluşur.
Dane üzerinde lekelenme ve büzülme meydana gelir; bu nedenle “leke emici böcek” olarak da bilinir.
Süne emgisiyle salınan enzimler nişastayı parçaladığı için, unun yapışkanlığını (glüten kalitesini) bozar.
Bu durum özellikle buğdayda ekmeklik kalitenin düşmesine , arpada ise malt veriminin azalmasına neden olur.
Popülasyon yoğunluğu yüksek yıllarda verim kaybı %70–90 ’a kadar ulaşabilir.
Konukçuları
Tahıllar: Arpa, buğday, yulaf, çavdar
Yabancı otlar: Aegilops spp. , Lolium spp. , Hordeum murinum
En çok buğday ve arpa üzerinde zararlıdır.
Kimyasal Olmayan Mücadele
Hasat sonrası tarlalar sürülerek tarlada kalan ergin ve yumurtalar yok edilmelidir.
Yabancı ot mücadelesi yapılmalı, sünelerin kışlamasına uygun alanlar azaltılmalıdır.
Erken ekim yapılmamalı, uygun zaman seçilmelidir.
Anız yakılması yerine toprak işleme tercih edilmelidir.
Yüksek riskli bölgelerde süne kışlama alanları (dağlık bölgeler) erken ilkbaharda gözlemlenmelidir.
Erken biçim (fizyolojik olgunlukta) hasat, zararı azaltabilir.
Biyoteknik Mücadele
Süne popülasyonunun tahmini için feromon tuzakları ve süne çıkış sayımları kullanılır.
Kışlaklardan çıkan ilk erginler izlenir; tarlalarda nimf çıkışına göre mücadele zamanı belirlenir.
Ekonomik zarar eşiği (EZE) tespitleri, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenmiş süne sürvey yöntemleri ile yapılır.
EZE genellikle m²’de 1–2 nimf veya 0.5–1 ergin seviyesindedir.
Biyolojik Mücadele Doğal düşmanları sünelerin popülasyonunu önemli ölçüde azaltabilir.
Grup Tür Etki Şekli
Yumurta parazitoidi Trissolcus grandis (Scelionidae)Süne yumurtalarına yumurta bırakır, larva gelişimiyle yumurtayı öldürür.
Yumurta parazitoidi Telenomus chloropus Yumurtalarda yüksek oranda parazitleme sağlar.
Predatör böcekler Nabis ferus , Orius spp. , Chrysoperla carnea Nimf ve erginleri besin olarak kullanır.
Entomopatojen mantarlar Beauveria bassiana , Metarhizium anisopliae Uygun nem koşullarında nimf ve erginlerde ölüm sağlar.
Bu doğal düşmanlar korunmalı, özellikle erken dönem kimyasal müdahalelerden kaçınılmalıdır.
Kimyasal Mücadele
Kimyasal mücadele, nimflerin 2. ve 3. dönemlerinde yapılmalıdır (ilk nimf çıkışından 7–10 gün sonra).
Popülasyon yoğunluğu m²’de 1–2 nimfi geçtiğinde ilaçlama önerilir.
Uygulama sabah erken veya akşam saatlerinde yapılmalıdır.
Aynı IRAC grubuna ait etken maddeler art arda kullanılmamalıdır.
Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler
Etken Madde IRAC Kodu Etkisi Açıklama
Lambda-cyhalothrin 3A Temas ve mide etkili Ergin ve nimf döneminde hızlı etkili.
Deltamethrin 3A Temas etkili Kısa kalıcılıklı, tarla ilaçlamalarında yaygın.
Cypermethrin 3A Temas ve mide etkili Geniş alan uygulamaları için uygundur.
Chlorpyrifos-ethyl 1B Temas ve solunum etkili Nimf yoğunluğunda etkilidir.
Beta-cyfluthrin 3A Temas etkili Ergin çıkışına karşı etkili.
Esfenvalerate 3A Temas etkili Kısa sürede öldürücü etki sağlar.
Imidacloprid 4A Sistemik Erken dönem uygulamalarda kullanılabilir, ancak direnç riski yüksektir.
Entegre Mücadele Önerisi
Tarla ve kışlak sürveyleri düzenli yapılmalı, eşik değere göre ilaçlama kararı verilmelidir.
Doğal düşmanlar korunmalı; Trissolcus grandis gibi parazitoidlerin salımı desteklenmelidir.
Kültürel önlemler (sürüm, temiz hasat, anız yönetimi) düzenli uygulanmalıdır.
Aynı IRAC grubuna ait ilaçlar art arda kullanılmamalı, rotasyon prensibi benimsenmelidir.
Gereksiz kimyasal müdahalelerden kaçınılmalı; biyolojik ve biyoteknik yöntemlerle entegre edilmelidir.
