Sap delici kurt (Sesamia nonagrioides), Lepidoptera: Noctuidae familyasına ait bir zararlıdır.
Ergin kelebek açık kahverengimsi, ön kanatları sarımsı-bej renkte, arka kanatlar açık gri-beyazdır.
Larvalar (kurtlar) pembemsi-bej renkte, üzeri ince uzun çizgili ve 25–30 mm uzunluğundadır.
Yaşayışı:
Kışı genellikle pupa veya larva halinde sap ve kök artıkları içinde geçirir.
İlkbaharda (nisan–mayıs) erginler çıkar, yumurtalarını bitki sapına, yaprak kını altına bırakır.
Dişi bir defada 30–100 yumurta bırakabilir.
Yumurtadan çıkan larvalar bitki sapına girerek öz kısmında galeriler açar.
Gelişme süresi 35–45 gün olup yılda 2–3 döl verir.
En yoğun zararı yaz başında ve erken sapa kalkma döneminde görülür.
Zarar Şekli
Larvalar arpa sapını delip öz kısmında galeri (tünel) açar.
Bu galeriler bitkinin özsu iletimini bozar, zayıf gelişim ve yatma meydana getirir.
Delinen saplar kırılır, başak oluşumu engellenir veya dolum yetersiz kalır.
Bitki dokularında kırmızımsı kahverengi renk değişimi görülür.
Sap içindeki larva dışkıları, deliklerden dışarı atıldığı için kolayca fark edilir.
Şiddetli bulaşmada verim kaybı %30–60, bazı bölgelerde %80’e kadar olabilir.
Konukçuları
Tahıllar: Arpa, buğday, mısır, sorgum, çavdar
Yabancı otlar: Sorghum halepense (tilki kuyruğu), Echinochloa crus-galli (darıcan)
Özellikle ılıman ve nemli bölgelerde yaygındır.
Kimyasal Olmayan Mücadele
Hasat sonrası sap ve kök artıkları toplanmalı veya derin sürümle toprağa gömülmelidir.
Ekim nöbeti uygulanmalı; arpa ardına mısır veya buğday ekimi yapılmamalıdır.
Erken ekim tercih edilmelidir; geç ekimlerde zararlı popülasyonu daha yüksektir.
Tarlalarda sulama sonrası toprak kabartması larvaların yüzeye çıkmasına neden olur.
Feromon tuzakları kullanılarak uçuş ve popülasyon yoğunluğu izlenmelidir.
Biyoteknik Mücadele
Feromon tuzakları ergin çıkış ve yoğunluk takibinde kullanılır.
Tuzaklar mart sonu–nisan başında yerleştirilir.
Eşik değer: tuzak başına 7–10 kelebek/gün yakalandığında kimyasal mücadele başlatılabilir.
Aynı zamanda kitle yakalama (mass trapping) yöntemiyle populasyon baskılanabilir.
Biyolojik Mücadele
Doğal düşmanlar ve biyolojik ajanlar bu zararlının doğal dengesini sağlar.
