Bilgi Bankası

Ekin Güvesi (Sitotroga cerealella)

Tanım ve Yaşayışı

Ekin güvesi (Sitotroga cerealella), Lepidoptera: Gelechiidae familyasından, hem tarlada olgunlaşma döneminde, hem de depolarda tahıllarda zarar yapan bir zararlıdır.
Ergin kelebek 6–8 mm uzunluğunda, sarımsı gri renktedir; kanatları uzun, dar ve kenarları püsküllüdür.
Larvalar (tırtıllar) krem beyaz renkte, baş kapsülü kahverengidir.

Yaşayışı:

  • Yumurtalar arpa veya buğday başaklarındaki tanelerin dış yüzeyine bırakılır.

  • Yumurtadan çıkan larva doğrudan dane içine girerek burada beslenir.

  • Larva, danenin iç kısmını boşaltır; pupa evresini danenin içinde geçirir.

  • Uygun sıcaklık (25–30 °C) ve nem koşullarında 35–40 günde gelişimini tamamlar.

  • Yılda 4–6 döl verebilir.

  • Kışı genellikle larva veya pupa halinde depolanmış ürünlerde geçirir.

Zarar Şekli

  • Larvalar danenin iç kısmını boşaltır; yalnızca kabuk kalır.

  • Dane içi tamamen tüketildiğinden, ürün tohumluk özelliğini kaybeder.

  • Zarar gören taneler kolayca kırılır, tozlanma ve ağırlık kaybı meydana gelir.

  • Tarlada dane dolum döneminde başlayan zarar, depolama süresince devam eder.

  • Depolarda zararlı hızla çoğalarak büyük ekonomik kayıplara neden olabilir.

  • Özellikle sıcak ve nemli koşullar, popülasyon artışını hızlandırır.

Konukçuları

  • Tahıllar: Arpa, buğday, yulaf, mısır, çavdar

  • Bazen sorgum ve pirinçte de görülür.

  • En çok arpa ve buğdayda zararlıdır.

Kimyasal Olmayan Mücadele

  • Hasat sonrası ürün iyice kurutulmalı (nem oranı %12’nin altına indirilmeli).

  • Depolar temizlenmeli, eski ürün artıkları tamamen uzaklaştırılmalıdır.

  • Depo duvarları ve çatlakları fiziksel olarak onarılmalı, zararlının saklanma alanları kapatılmalıdır.

  • Soğuk depolama (15 °C’nin altı) zararlının gelişimini durdurur.

  • Depolar iyi havalandırılmalı, rutubet kontrol edilmelidir.

  • Feromon tuzakları ile zararlı popülasyonu izlenebilir.

  • Yeni hasat edilen ürün, eski ürünle karıştırılmamalıdır.

Biyoteknik Mücadele

  • Feromon tuzakları erkek kelebekleri çekmek ve populasyon takibi yapmak için kullanılır.

  • Tuzaklar tarlada başak olgunlaşması döneminde (haziran-temmuz) yerleştirilir.

  • Depolarda ise yıl boyunca izleme yapılabilir.

  • Yoğun yakalama gözlenirse fiziksel veya kimyasal mücadele başlatılır.

Biyolojik Mücadele

Doğal düşmanlar zararlının populasyonunu sınırlamada etkilidir.

Grup Tür Etki Şekli
Yumurta parazitoidleri Trichogramma evanescens, Trichogramma chilonis Yumurtaları parazitleyerek larva çıkışını engeller.
Larva parazitoidi Bracon hebetor Larvaları parazitleyerek öldürür.
Predatör böcekler Xylocoris flavipes Depolarda larvalarla beslenir.
Entomopatojen mantarlar Beauveria bassiana, Metarhizium anisopliae Depo ortamında larvaları enfekte eder.

Bu biyolojik ajanlar, depo koşullarında (sıcaklık, nem, ışık kontrolü) altında başarıyla kullanılabilir.

Kimyasal Mücadele

  • Kimyasal mücadele hem tarlada hem de depoda yapılabilir.

  • Tarlada: Yumurtaların bırakılma döneminde ilaçlama yapılmalıdır.

  • Depoda: Ürün depoya alınmadan önce depo dezenfeksiyonu yapılmalıdır.

  • Ürünün depoya girişi sırasında fiziksel ve kimyasal fumigasyon uygulanabilir.

  • Kimyasal uygulama sonrası ürün mutlaka havalandırılmalıdır.

  • Aynı IRAC grubundaki ilaçlar art arda kullanılmamalıdır.

Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler

Etken Madde IRAC Kodu Etkisi Açıklama
Phosphine (AlP, Mg₃P₂) 24A Fumigant gaz Depolanmış tahıllarda yaygın şekilde kullanılır.
Deltamethrin 3A Temas etkili Depo yüzey ilaçlamalarında kullanılır.
Permethrin 3A Temas etkili Çuval ve depo duvar ilaçlamasında etkilidir.
Cypermethrin 3A Temas etkili Depo yüzey koruması sağlar.
Spinosad 5 Biyolojik kökenli Tane yüzey uygulamalarında düşük kalıntılı etki.
Pirimiphos-methyl 1B Temas ve solunum etkili Depo ilaçlamalarında hızlı etki sağlar.

Entegre Mücadele Önerisi

  • Tarlada erken biçim zararı sınırlar.

  • Ürün depoya alınmadan önce temizlik ve dezenfeksiyon yapılmalıdır.

  • Depolarda feromon tuzakları ile popülasyon izlenmelidir.

  • Nem, sıcaklık ve hava sirkülasyonu kontrol altında tutulmalıdır.

  • Biyolojik ajanlar ve kimyasal uygulamalar dönemsel rotasyonla birlikte uygulanmalıdır.

  • Phosphine fumigasyonu yalnızca yetkili personel tarafından yapılmalıdır.

İlaç Önerileri