Pirinç biti (Sitophilus oryzae), Coleoptera: Curculionidae familyasına ait, depolanmış tahıllarda ciddi zarara yol açan bir zararlıdır.
Ergin birey 2,5–4 mm uzunluğunda, koyu kahverengimsi-siyah renkte, üzerinde 4 adet açık kahverengi leke bulunur.
Uzun ve ince bir hortumu (rostrum) vardır.
Uçabilme yeteneğine sahiptir; bu özelliğiyle depolar ve ambarlar arasında kolayca yayılır.
Yaşayışı:
Kışı genellikle depolardaki arpa, buğday, pirinç veya mısır taneleri içinde geçirir.
Dişi birey yumurtalarını tane içine tek tek bırakır ve deliği yapışkan bir maddeyle kapatır.
Bir dişi yaşamı boyunca 250–400 yumurta bırakabilir.
Yumurtadan çıkan larva danenin iç kısmını tamamen tüketir.
25–30 °C’de gelişim süresi 30–40 gün, ılık bölgelerde yılda 5–7 döl verebilir.
Zarar Şekli
Larvalar danenin içini yer, sadece kabuk kısmı kalır.
Zarar görmüş danelerde yuvarlak çıkış delikleri oluşur.
Daneler tozlaşır, ağırlık ve hacim kaybı meydana gelir.
Taneler çabuk kırılır, öğütme ve çimlenme özelliği kaybolur.
Zarar gören tanelerde kötü koku ve kabarık toz tabakası görülür.
Depolarda hızla çoğalarak bulaşma zinciri oluşturur.
Aşırı bulaşmada ürün değeri tamamen düşer.
Konukçuları
Arpa, buğday, pirinç, yulaf, mısır, çavdar
Ayrıca bazı bakliyatlar ve depolanmış tahıl karışımları üzerinde de gelişebilir.
Kimyasal Olmayan Mücadele
Ürün hasattan sonra iyi kurutulmalı, nem oranı %12’nin altına indirilmelidir.
Depolar, ürün konmadan önce tamamen temizlenmeli ve kurutulmalıdır.
Yeni ürün, eski ürünle karıştırılmamalıdır.
Düşük sıcaklık (<15 °C) zararlının gelişimini durdurur.
Yüksek sıcaklık (≥55 °C) kısa süreli ısı uygulaması larva ve pupaları öldürür.
Feromon tuzakları ile izleme yapılmalıdır.
Depo duvarları, çatlaklar ve zemin mekanik olarak onarılmalıdır.
Biyoteknik Mücadele
Feromon tuzakları erkek bireyleri çekmek ve populasyon izlemek için kullanılır.
Feromon tuzakları, bulaşmanın erken tespit edilmesini sağlar.
Yakalama oranı arttığında, fiziksel veya kimyasal mücadele planlanmalıdır.
Feromonlar aynı zamanda kitle yakalama (mass trapping) yöntemiyle de kullanılabilir.
Biyolojik Mücadele
Doğal düşmanlar, özellikle depo ortamında zararlıyı baskılar.
