Bilgi Bankası

Küçük Kırma Böceği (Tribolium castaneum)

Tanım ve Yaşayışı

Küçük kırma böceği (Tribolium castaneum), Coleoptera: Tenebrionidae familyasından olup, un, kepek, arpa ve diğer tahıl ürünlerinde zarar yapan ikincil depo zararlısıdır.
Ergin birey 3–4 mm uzunluğunda, kırmızımsı kahverengi, yassı ve oval şekillidir.
Baş, göğüs ve karın kısmı ince tüylerle kaplıdır. Kanatları tam gelişmiştir ve uçabilir.

Yaşayışı:

  • Kışı genellikle depolarda, ambalaj artıkları arasında ergin veya larva halinde geçirir.

  • Dişiler yaşamı boyunca 300–400 yumurta bırakabilir.

  • Yumurtalar un, kepek veya arpa tozları arasına bırakılır.

  • Larvalar sarımsı renkte, ince uzun ve hareketlidir.

  • Gelişim süresi sıcaklığa bağlı olarak 25–40 gün, yılda 5–7 döl verebilir.

  • En uygun gelişme sıcaklığı 30–35 °C, nem oranı ise %65–75’tir.


Zarar Şekli

  • Zararlı doğrudan taneleri kemirmez, ancak kırılmış, ezilmiş veya toz halindeki tahıl ürünleriyle beslenir.

  • Ürünlerde kokuşma, kararma, yapışkanlık oluşur.

  • Böceğin salgı ve dışkıları üründe küf gelişimini teşvik eder.

  • Zarar görmüş ürün çimlenme kabiliyetini kaybeder.

  • Ürünlerin lezzet, görünüm ve ticari değeri düşer.

  • Ayrıca yumurta ve larvalar paket ve çuvallarda delik açarak bulaşmayı artırır.


Konukçuları

  • Arpa, buğday, mısır, yulaf, çavdar

  • Un, kepek, nişasta, kuru yem ve hayvan yemi karışımları

  • Özellikle nemli ve sıcak depolarda hızla çoğalır.


Kimyasal Olmayan Mücadele

  • Depolara ürün alınmadan önce temizlik ve dezenfeksiyon yapılmalıdır.

  • Depo ortamı kuru ve serin (15 °C altında) tutulmalıdır.

  • Ürün artıkları, un tozları ve kırık taneler temizlenmelidir.

  • Yeni ürün eski ürünle karıştırılmamalıdır.

  • Depo çatlakları ve köşeler tamir edilmelidir.

  • Feromon tuzakları ile izleme yapılmalıdır.

  • Yüksek sıcaklık (55 °C, 15–20 dk) veya soğuk depolama (<10 °C) yöntemi uygulanabilir.


Biyoteknik Mücadele

  • Feromon tuzakları, erkek böcekleri çekerek popülasyon izleme sağlar.

  • Bulaşmanın erken tespiti ile zamanında mücadele planlanabilir.

  • Yoğunluk yüksekse, kitle yakalama yöntemi olarak da kullanılabilir.


Biyolojik Mücadele

Doğal düşmanlar depo ortamında da etkilidir.

Grup Tür Etki Şekli
Parazitoidler Anisopteromalus calandrae, Lariophagus distinguendus Larvaları parazitleyerek öldürür.
Predatörler Xylocoris flavipes Larva ve pupalarla beslenir.
Entomopatojen mantarlar Beauveria bassiana, Metarhizium anisopliae Ergin ve larvalarda enfeksiyon oluşturur.

Bu biyolojik ajanlar organik depolama sistemlerinde yaygın olarak kullanılır.


Kimyasal Mücadele

  • Kimyasal mücadele boş depo ilaçlaması veya fumigasyon şeklinde yapılmalıdır.

  • Boş depo ilaçlaması ürün konmadan önce gerçekleştirilir.

  • İlaçlama sonrası depo iyice havalandırılmalıdır.

  • Ürün fumigasyonu yalnızca yetkili personel tarafından yapılmalıdır.

  • Aynı IRAC grubundaki etken maddeler arka arkaya kullanılmamalıdır.


Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler

Etken Madde IRAC Kodu Etkisi Açıklama
Phosphine (AlP, Mg₃P₂) 24A Fumigant gaz Depolanmış tahıllarda en etkili yöntem.
Deltamethrin 3A Temas etkili Boş depo yüzey ilaçlamasında etkilidir.
Permethrin 3A Temas etkili Duvar ve zemin ilaçlamasında kullanılabilir.
Pirimiphos-methyl 1B Solunum ve temas etkili Depo ilaçlamasında yaygın kullanılır.
Spinosad 5 Biyolojik kökenli Düşük kalıntı profiliyle çevre dostudur.

Entegre Mücadele Önerisi

  • Depo temizliği, nem kontrolü ve feromon izleme birlikte yürütülmelidir.

  • Fiziksel (ısı/soğuk) ve biyolojik yöntemler kimyasal müdahaleye gerek kalmadan etkinlik sağlar.

  • Direnç yönetimi amacıyla farklı etki mekanizmalı maddeler dönüşümlü kullanılmalıdır.

  • Ürün depolanmadan önce tüm depolama alanları dezenfekte edilmelidir.


İlaç Önerileri