Bilgi Bankası

Tahıl Tripsi (Limothrips cerealium)

Tanım ve Yaşayışı

Tahıl tripsi (Limothrips cerealium), Thysanoptera: Thripidae familyasına ait, özellikle arpa ve buğdayda başak ve yapraklarda zarar yapan yaygın bir zararlıdır.
Ergin birey 1,2–1,5 mm uzunluğunda, koyu kahverengi veya siyahımsı renkte olup, kanatları dar, kenarları kirpikli (tüylü) yapıdadır.
Nimfler açık sarı veya yeşilimsi renkte, kanatsızdır.

Yaşayışı:

  • Kışı genellikle toprakta, anız veya bitki artıkları arasında ergin olarak geçirir.

  • İlkbaharda hava sıcaklığı 10–12 °C olduğunda aktif hale gelir ve tarlalara geçer.

  • Dişiler yumurtalarını yaprak yüzeyine veya başak pullarının içine bırakır.

  • Yumurtadan çıkan nimfler bitki özsuyunu emer, gelişimini 2–3 haftada tamamlar.

  • 25 °C’de yaşam döngüsü 3–4 hafta, yılda 2–4 döl verebilir.

  • En yoğun zararı başaklanma–süt olum döneminde yapar.


Zarar Şekli

  • Nimf ve erginler, bitki özsuyunu emer, dokularda renk açılmasına ve solgunlaşmaya neden olur.

  • Yapraklarda gümüşi lekeler, beyaz çizgiler ve kıvrılmalar görülür.

  • Başaklarda taneler küçük, buruşuk ve dolmamış hale gelir.

  • Emgi sonucu taneler ve kavuzlar sararır, başaklar erken olgunlaşır.

  • Şiddetli bulaşmalarda verim kaybı %30–60 arasında olabilir.

  • Ayrıca emgi sonucu oluşan yaralar, fungal enfeksiyonlara giriş kapısı oluşturur.


Konukçuları

  • Arpa, buğday, yulaf, çavdar, tritikale

  • Ayrıca bazı çim ve yabani ot türlerinde (Poaceae) de bulunabilir.


Kimyasal Olmayan Mücadele

  • Ekim nöbeti uygulanmalı; ardışık tahıl ekiminden kaçınılmalıdır.

  • Anız ve sap artıkları sonbaharda sürülerek toprağa karıştırılmalıdır.

  • Erken ekim, bitkinin trips populasyonu artmadan gelişmesini sağlar.

  • Hasat sonrası tarlalar derin sürülmeli, kışlayan bireylerin çoğu yok edilmelidir.

  • Bitki sıklığı optimum düzeyde tutulmalıdır; sık ekim zararlıyı artırır.


Biyoteknik Mücadele

  • Mavi yapışkan tuzaklar kullanılarak populasyon takibi yapılabilir.

  • Ergin uçuşları mayıs ortasından itibaren izlenmelidir.

  • Tuzak yoğunluğu artarsa kimyasal mücadele planlanabilir.


Biyolojik Mücadele

Doğal düşmanlar populasyonun dengelenmesinde etkilidir.

Grup Tür Etki Şekli
Predatörler Orius albidipennis, Chrysoperla carnea Nimf ve erginlerle beslenir.
Parazitoidler Thripobius semiluteus Trips yumurtalarını parazitleyerek gelişimini durdurur.
Entomopatojen mantarlar Beauveria bassiana, Lecanicillium lecanii Nemli ortamlarda nimflerde enfeksiyon oluşturur.

Bu doğal düşmanların korunması, ekolojik dengeyi sürdürülebilir kılar.


Kimyasal Mücadele

  • Popülasyon yüksekliği başaklanma döneminde tespit edilirse ilaçlama yapılmalıdır.

  • İlaçlama, başak ve üst yaprak bölgesine homojen şekilde uygulanmalıdır.

  • Aynı IRAC grubundaki etken maddelerin ardışık kullanımı önerilmez.

  • Hava sıcaklığının 20–25 °C olduğu saatlerde uygulama yapılmalıdır.


Kullanılabilecek Başlıca Etken Maddeler

Etken Madde IRAC Kodu Etkisi Açıklama
Lambda-cyhalothrin 3A Temas ve mide etkili Ergin ve nimf döneminde yüksek etki.
Deltamethrin 3A Temas etkili Erken dönem ilaçlamalarında kullanılır.
Cypermethrin 3A Temas ve mide etkili Hızlı öldürücü etki sağlar.
Spinosad 5 Biyolojik kökenli Doğal düşmanlarla uyumlu, kalıntı süresi kısa.
Thiacloprid 4A Sistemik Bitki dokusuna geçerek uzun süreli koruma sağlar.

Entegre Mücadele Önerisi

  • Eşik değer: m²’de 5–10 ergin veya 10 nimf tespit edilirse mücadele yapılmalıdır.

  • Kültürel önlemler (sürüm, erken ekim, anız imhası) temel mücadele unsurlarıdır.

  • Doğal düşmanlar korunmalı, kimyasal uygulamalar yalnızca yoğun bulaşmada yapılmalıdır.

  • Biyoteknik ve biyolojik yöntemlerle birlikte direnç yönetimi sağlanmalıdır.


İlaç Önerileri