10–19 Yaprak Gelişimi Fenolojik Tanım ve Süreç Bu dönem, ilk yaprak çıkışından kardeşlenme başlangıcına kadar devam eden aktif vejetatif büyüme evresidir.
10: İlk yaprak açılmıştır.
11–13: 2–3 yaprak tamamen gelişmiştir.
14–19: Bitki 4–9 yapraklıdır; kök sistemi derinleşir, gövde tabanı kalınlaşır.ekimden 10–25 gün sonra tamamlanır ve sonraki dönem olan kardeşlenme (20–29) evresine hazırlık niteliğindedir.
Bitkide Gerçekleşen Fizyolojik Olaylar
Fotosentez kapasitesi artar: Kloroplast yoğunluğu yükselir, yaprak yüzey alanı genişler.
Kök–sürgün dengesi oluşur: Bitki su ve besin alımını düzenler.
Hormonel denge: Auksinler (IAA) kök büyümesini, sitokininler sürgün gelişimini uyarır.
Protein sentezi: Ribozomal aktivite artar; hücre bölünmesi hızlanır.
Besin taşınımı: Fosfor, çinko ve magnezyum yaprak dokularına taşınarak klorofil sentezini destekler.
Bu evre, yaprak sayısı ve yaprak sağlığı üzerinden verim potansiyelinin erken göstergesidir.
Sulama ve Su Yönetimi
Kökler toprakta 10–15 cm derinliğe ulaştığı için hafif nem dalgalanmalarına dayanabilir.
Ancak toprak nemi %60–70 civarında korunmalıdır.
Aşırı sulama kök oksijenini azaltır ve fide gevşekliğine yol açar.
Yağışsız dönemlerde ilk tamamlayıcı sulama yapılabilir.
Yüzey kabuğu oluşumuna karşı ince tırmıkla havalandırma yapılması faydalıdır.
Besleme Stratejisi Bu dönem, yaprak alanının ve klorofil sentezinin maksimum geliştiği evredir.
Besin / Uygulama Fonksiyon Uygulama Şekli
Azot (N) Yaprak büyümesi, klorofil sentezi Ekim öncesi taban N yetersizse yapraktan veya azotlu sıvı formda.
Fosfor (P) Enerji taşınımı, kök–sürgün bağlantısı Fosforlu yaprak gübresi (örneğin fosfit formu) haftalık düşük dozda.
Magnezyum (Mg) Klorofil sentezi, fotosentez Yapraktan MgSO₄ çözeltisi (%0,2–0,3).
Çinko (Zn) Hücre bölünmesi ve hormon sentezi Ekim sonrası 15–20. günde çinko şelatı.
Demir (Fe) Kloroz önleme Şelatlı Fe (EDDHA/EDTA) damlama veya yaprak uygulaması.
Deniz yosunu ekstraktı Bitki gelişim hormonlarını uyarır 2–3 yapraklı dönemde yapraktan püskürtme.
Azot fazlalığı yaprak yüzeyini artırsa da, dayanıklılığı ve kök dengesini zayıflatabilir.
İlaçlama ve Bahçe Hijyeni
Yabancı ot kontrolü:
Bu evrede otlar henüz gençtir, herbisit uygulaması en etkilidir.
Uygun etkenler: 2,4-D, MCPA, Fluroxypyr, Metsulfuron-methyl .
Hastalık önlemleri:
Biyolojik destek:
Dönemin Riskleri
Risk Etkisi Önlem
Soğuk hava (<5 °C) Çimlenme yavaşlar, yaprakta morarma olur. Fosfit + amino asit takviyesi.
Yetersiz azot veya fosfor Solgun yeşil yapraklar, düşük gelişim. Denge azot–fosfor gübrelemesi.
Aşırı yoğun ekim İnce yapraklar, zayıf kök sistemi. Düşük sık ekim, 400–450 tohum/m² sınırında kalınmalı.
Yabancı ot baskısı Besin rekabeti, gelişim geriliği. Erken herbisit uygulaması.
Tozlanmış yüzey kabuğu Fide kök boğulması. Yüzey tırmıklama veya hafif sulama.
Pratik Öneriler
Yaprak sayısı arttıkça fotosentez kapasitesi ve tane potansiyeli şekillenir, bu evre verimle doğrudan ilişkilidir.
Toprak analizine göre azot–fosfor dengesi korunmalı, hızlı çözünen formüller tercih edilmelidir.
İlk yapraklarda SPAD ölçümleri ile klorofil seviyesi izlenebilir.
Ekim sonrası 15–20. günde çinko + humik asit karışımı uygulamak bitki direncini artırır.
Herbisit uygulamaları sabah erken veya akşam serinliğinde yapılmalıdır.
Yaprak gelişimi tamamlanırken biyolojik gübre veya yosun ekstraktı takviyesi kardeşlenmeyi hızlandırır .
