Bilgi Bankası

20–29 Kardeşlenme (Tillering)

Fenolojik Tanım ve Süreç

Bu dönem, ana sapın tabanındaki boğumdan yan sürgünlerin (kardeşlerin) oluştuğu evredir.

  • 20: İlk kardeş görülür.

  • 21–25: 2–5 kardeş aktif olarak gelişir.

  • 26–29: Maksimum kardeş sayısına ulaşılır (6–9 kardeş).
    Her kardeş, kendi kök sistemini oluşturur ve uygun koşullarda başak bağlayabilir.
    Bu dönem, arpa veriminin en önemli belirleyicilerinden biridir, çünkü oluşan kardeş sayısı doğrudan başak sayısını etkiler.

Bitkide Gerçekleşen Fizyolojik Olaylar

  • Sitokinin aktivitesi artar: Kardeş gözlerinin uyanmasını sağlar.

  • Auksin–sitokinin dengesi yeniden kurulur; fazla auksin kardeşlenmeyi baskılar.

  • Fotosentez kapasitesi genişler: Yaprak yüzey alanı 2–3 kat artar.

  • Kök sisteminde yeni yan kökler oluşur, toprakta besin alımı güçlenir.

  • Protein sentezi ve azot metabolizması hızlanır; yaprak rengi koyulaşır.

  • Bitki azot ve fosfora en duyarlı dönemindedir.

Sulama ve Su Yönetimi

  • Kardeşlenme başlangıcında su stresi yaşanırsa kardeş sayısı azalır.

  • Toprak nemi %60–75 düzeyinde korunmalıdır.

  • Fazla su kök oksijenini azaltır; drenaj önemli hale gelir.

  • Yağış yetersizse 1–2 tamamlayıcı sulama yapılabilir.

  • Su eksikliği belirtileri: İnce yaprak, solgun renk, yavaş büyüme.

Besleme Stratejisi

Besin / Uygulama Görev Not
Azot (N) Kardeş gelişimi, yaprak yüzey alanı Topraktan veya yapraktan amonyum nitrat/üre. Dönem ortasında ikinci azot takviyesi.
Fosfor (P) Kök gelişimi, enerji transferi Düşük sıcaklıklarda yapraktan fosfit formunda uygulama.
Kükürt (S) Protein sentezi, azot kullanım verimi Azotla birlikte verilirse N/S oranı dengelenir (örnek: Amonyum sülfat).
Çinko (Zn) Hormon sentezi, kardeş oluşumu Şelatlı Zn (EDTA) formu yapraktan uygulanır.
Magnezyum (Mg) Klorofil sentezi Yapraktan %0.3 MgSO₄.
Humik–fulvik asit Kök yüzey alanı artışı Damlama veya püskürtme formunda uygulanabilir.
Deniz yosunu ekstraktı Sitokinin etkisiyle kardeşlenmeyi teşvik eder 2–3 uygulama, 7–10 gün arayla.

Azotun fazlası gereksiz kardeş oluşumuna ve zayıf kök gelişimine neden olur.

İlaçlama ve Bahçe Hijyeni

  • Yabancı ot kontrolü:

    • Bu evrede geniş yapraklı otlar maksimum hassasiyet gösterir.

    • 2,4-D, MCPA, Tribenuron-methyl içerikli herbisitler kullanılabilir.

  • Hastalık yönetimi:

    • İlk septorya, külleme ve pas belirtileri görülebilir.

    • Koruyucu fungisit: Trifloxystrobin + Prothioconazole kombinasyonları.

  • Biyolojik koruma:

    • Bacillus subtilis ve Trichoderma harzianum yaprak yüzeyine uygulanarak patojenleri baskılar.

  • Kök çürüklüğü riski varsa, toprak pH’ı ve nem kontrolü yapılmalıdır.

Dönemin Riskleri

Risk Etkisi Önlem
Azot eksikliği Kardeş sayısı azalır, zayıf sürgünler oluşur. Azotlu gübreyi bölerek uygulamak.
Fosfor eksikliği Kök zayıf, yaprak morumsu olur. Yaprak fosfit gübresi.
Soğuk stres (0–5 °C) Kardeş gelişimi durur. Amino asit + humik takviyesi.
Yabancı ot yoğunluğu Gelişimi baskılar. Erken herbisit uygulaması.
Aşırı sık ekim Işık rekabeti, kardeş ölümü. Ekimde 400–450 tohum/m² sınırına dikkat edilmeli.

Pratik Öneriler

  • Kardeşlenme döneminde her kardeşin ayrı bir kök sistemi oluştuğu için kök beslemesi kritik önemdedir.

  • SPAD ölçümleri (35–40 aralığı) yaprak sağlığını ve azot durumunu yansıtır.

  • Deniz yosunu veya sitokinin içeren biyostimülanlar kardeş sayısını artırır.

  • Kardeşler arası rekabeti azaltmak için erken su stresi önlenmelidir.

  • Bitkinin rengi açık yeşil ve ince yapraklıysa azot + çinko uygulaması gerekir.

  • Kardeş sayısı fazla ama zayıfsa, P ve K takviyesiyle kök–sürgün dengesi kurulmalıdır.

İlaç Önerileri