Bilgi Bankası

40–49 Bayrak Yaprağı ve Başaklanma Öncesi

Bu dönem, bayrak yaprağın (üstteki son yaprak) çıkışıyla başlayıp başakların gövde içinde gelişimini tamamladığı evredir (BBCH 40–49).

40–43: Bayrak yaprak kılıfı belirginleşir, yavaşça açılmaya başlar.
44–47: Başak, üst boğum içinde uzar; bayrak yaprak fotosentez kapasitesini artırır.
48–49: Başak kılıfı şişer, “başaklanma öncesi” evre tamamlanır.
Bu evre, bitkinin verim potansiyelini belirleyen en kritik dönemlerden biridir çünkü başak taslağındaki çiçek sayısı ve dolum kapasitesi bu aşamada belirlenir.

Bayrak yaprak fotosentezinin %60’ı tane dolumunda kullanılacak karbon kaynaklarını üretir.
Besin taşınımı alt yapraklardan üst yapraklara doğru yönelir.
Mikro element (Zn, Mn, Cu) aktivitesi artar; özellikle polen gelişimi için gereklidir.
Hormonel denge: Gibberellin (GA₃) başak uzamasını, sitokinin ve brassinosteroidler başak içi hücre bölünmesini destekler.
Silisyum ve kalsiyum birikimi artar → bayrak yaprak dayanıklılığı ve dik duruş sağlanır.
Bitki, su ve sıcaklık stresine karşı çok hassastır.

Bu dönemde su yetersizliği başak gelişimini doğrudan etkiler.
Toprak nemi %70–80 seviyesinde korunmalıdır.
Özellikle BBCH 45–47 aralığında hafif nem eksikliği, başak kılıfı sertleşmesine yol açar.
Aşırı sulama mantari hastalıkları tetikler (özellikle yaprak lekesi, külleme).
Akşamüstü düşük basınçlı sulama önerilir.

Besin / Uygulama	Görev	Uygulama Şekli
Azot (N)	Başak içi çiçek gelişimi, protein sentezi	Azot uygulamasının son kısmı (%25–30) bu evrede yapılır.
Potasyum (K)	Şeker taşınımı, osmotik denge	Yapraktan KNO₃ veya K₂SO₄ (%1–2) uygulanır.
Fosfor (P)	Enerji taşınımı, çiçek organı gelişimi	Yaprak fosfit formunda düşük doz (0.3–0.5%).
Magnezyum (Mg)	Klorofil sentezi, enerji üretimi	MgSO₄ (%0.3–0.5) yaprak uygulaması.
Kalsiyum (Ca)	Hücre dayanıklılığı, başak dokusu sağlamlığı	Ca-nitrat veya organik Ca (%0.3).
Çinko (Zn)	Polen gelişimi ve döllenme başarısı	Şelatlı Zn (EDTA/IDHA) formunda.
Bakır (Cu)	Lignifikasyon ve enzim aktivitesi	0.1–0.2% Cu içeren yaprak gübresi.
Deniz yosunu ekstraktı + amino asitler	Anti-stres, başak oluşum desteği	7–10 gün aralıklarla iki uygulama.

Bu dönemde azot fazla verilirse yatma riski artar; az verilirse tane sayısı azalır.

Fungusit uygulaması:
- Bayrak yaprakta külleme, septorya ve pas hastalıkları en yaygın dönemindedir.
- Prothioconazole + Trifloxystrobin, Tebuconazole + Azoxystrobin kombinasyonları önerilir.
Biyolojik koruma:
- Bacillus subtilis ve Trichoderma harzianum ile yaprak yüzeyinde doğal koruyucu bariyer oluşturulabilir.
Yabancı ot kontrolü:
- Geniş yapraklı otlar gelişimini tamamladığı için bu evrede yeni herbisit uygulaması yapılmaz.
Bahçe hijyeni:
- Sık ekim alanlarında hava akımı artırılmalı, fazla nemli mikroiklim önlenmelidir.

Risk	Etkisi	Önlem
Su stresi	Başak gelişimi zayıflar, dane sayısı azalır.	Kontrollü sulama, nem izleme.
Aşırı azot	Yatma, hastalık riski.	Azotu K ve Si ile dengelemek.
Külleme, pas, septorya	Yaprak yüzeyinde fotosentez kaybı.	Koruyucu fungisit uygulaması.
Çinko eksikliği	Polen gelişimi zayıf, tane tutumu düşük.	Şelatlı Zn takviyesi.
Sıcaklık dalgalanması (>30 °C)	Başak deformasyonu, verim düşüşü.	Anti-stres yosun + amino asit uygulaması.

Bayrak yaprak yeşilliği (SPAD değeri 45–50) bu dönemde maksimum olmalıdır.
Yapraklar dik ve parlak yeşilse beslenme dengelidir; solgunluk erken azot kaybına işaret eder.
Yosun ekstraktı + K + Zn kombinasyonu başak kalitesini güçlendirir.
Yaprak ıslaklığı 8 saati aşmamalı, aksi halde mantar enfeksiyonu artar.
Bu dönemde yapılan doğru besleme ve koruma uygulamaları, başaklanma dönemindeki verimi %20’ye kadar artırabilir.
Dönem sonunda (BBCH 49) başak kılıfı tamamen şişkin hale gelir; bitki “başaklanmaya hazır” durumdadır.

İlaç Önerileri