Bilgi Bankası

50–59 Başaklanma (Heading)

Fenolojik Tanım ve Süreç

Bu dönem, başakların kılıf içinden çıkarak görünür hale geldiği ve tamamen açıldığı evredir (BBCH 50–59).

  • 50–52: Başak kılıfı açılmaya başlar, ilk başak uçları görünür.

  • 53–55: Başaklar yarıdan fazla dışarıdadır.

  • 56–59: Başak tamamen çıkmış, dik ve parlak yeşil renktedir.
    Bu evre, çiçeklenme (anthesis) öncesi hazırlık sürecidir ve dane verimini belirleyecek olan çiçek sayısı, polen gelişimi ve döllenme başarısı bu dönemde şekillenir.

Bitkide Gerçekleşen Fizyolojik Olaylar

  • Başak içi çiçek organları farklılaşır ve polen keseleri olgunlaşır.

  • Sükroz taşınımı hızlanır; yapraklardan başağa doğru karbon akışı başlar.

  • Sitokinin ve brassinosteroidler polen canlılığını ve başak boyunu destekler.

  • Kalsiyum ve bor, polen tüpü oluşumu ve dölleme başarısı için kritik önemdedir.

  • Bitki su stresine son derece duyarlıdır; kısa süreli kuraklık bile verimi düşürür.

Sulama ve Su Yönetimi

  • Toprak nemi %75–85 düzeyinde tutulmalıdır.

  • Su stresi bu dönemde başak boyunun kısalmasına ve tane sayısının azalmasına neden olur.

  • Sıcak ve kuru rüzgârlar etkiliyse, akşamüstü kısa süreli serinletme sulaması yapılabilir.

  • Aşırı sulama → yatma + fungal hastalık riskini artırır.

-En uygun zaman: Başaklanma başlangıcında (BBCH 53–55) ve tam başaklanma (BBCH 58–59) arasında bir sulamadır.

Besleme Stratejisi

Besin / Uygulama Fonksiyon Uygulama Şekli
Azot (N) Polen gelişimi ve başak içi protein sentezi Son azot dozu (%15–20) BBCH 52–55 arasında verilmelidir.
Fosfor (P) Enerji taşınımı, dölleme başarısı Fosfit formlu yaprak gübresi (%0.3–0.5).
Potasyum (K) Şeker taşınımı, su dengesi K₂SO₄ veya KNO₃ (%1–2) yaprak uygulaması.
Kalsiyum (Ca) Polen tüpü dayanıklılığı Ca-nitrat formu, düşük doz (%0.3).
Bor (B) Polen canlılığı ve döllenme başarısı Borik asit veya B-etanolamin (%0.2–0.3).
Çinko (Zn) Polen üretimi ve başak uzunluğu Şelatlı Zn (EDTA veya IDHA) formunda.
Magnezyum (Mg) Klorofil aktivitesi, fotosentez MgSO₄ (%0.3–0.5).
Deniz yosunu ekstraktı + amino asitler Stres toleransı, hormon dengesi BBCH 50–55 arası bir uygulama.

Bu dönemde yapılan doğru bor + çinko + kalsiyum uygulamaları döllenme oranını ve dolum sayısını artırır.

İlaçlama ve Bahçe Hijyeni

  • Fungusit uygulaması:

    • Başak yanıklığı (Fusarium graminearum) riski artar.

    • Önerilen etkenler: Prothioconazole, Tebuconazole, Metconazole kombinasyonları.

  • Biyolojik koruma:

    • Bacillus amyloliquefaciens ve Trichoderma harzianum içeren biyolojik karışımlar başak bölgesine koruyucu uygulanabilir.

  • İnsektisit uygulaması:

    • Thrips ve yaprak pireleri görülürse spinosad veya lambda-cyhalothrin kullanılabilir.

  • Bahçe hijyeni:

    • Rüzgâr yönü ve sulama planı mantar riskini azaltacak şekilde ayarlanmalı.

Dönemin Riskleri

Risk Etkisi Önlem
Fusarium (başak yanıklığı) Tane kalitesini düşürür, mikotoksin riski. Çiçeklenme öncesi fungisit.
Su stresi Tane sayısı azalır. Kontrollü sulama.
Bor eksikliği Döllenme başarısız olur. Yaprak bor takviyesi.
Sıcak rüzgâr (>30 °C) Polen ölümü. Anti-stres yosun uygulaması.
Aşırı azot Yatma + hastalık riski. Azotu sınırlı dozda vermek.

Pratik Öneriler

  • Bayrak yaprak yeşil ve dik kalmalıdır; bu, fotosentezin en yüksek olduğu dönemdir.

  • Yaprak klorofil seviyesi (SPAD 45–55) arasında olmalıdır.

  • Bor + Çinko + Kalsiyum üçlüsü dölleme başarısını belirler.

  • Sulama ve ilaçlama başaklanma döneminde sabah erken saatlerde yapılmalıdır.

  • Deniz yosunu + amino asit + potasyum fosfit karışımı başak dayanıklılığını artırır.

  • Başaklanma döneminde yapılan iyi yönetim, sonraki tane dolum döneminde yüksek verim sağlar.

İlaç Önerileri