Bilgi Bankası

80–89 Sarı Olum – Hasat Olgunluğu (Ripening)

Fenolojik Tanım ve Süreç

Bu dönem, süt olumdan sonra danelerin sertleşip altın sarısı renge dönüştüğü, nem oranının hızla azaldığı evredir (BBCH 80–89).

  • 80–82: Daneler yarı sert, açık sarı renktedir.

  • 83–85: Daneler sertleşir, başak ve sap rengi sarıya döner.

  • 86–89: Daneler tam olgunluğa ulaşır; nem oranı %15–20 civarına düşer.
    Bu evre, hasat zamanlaması, kalite ve depolama stabilitesi açısından kritik öneme sahiptir.

Bitkide Gerçekleşen Fizyolojik Olaylar

  • Fotosentez artık minimal düzeydedir; yapraklar fonksiyonunu yitirir.

  • Karbonhidratlar tamamen danelere taşınmıştır; enerji akışı sona erer.

  • Tane suyu ve nişasta oranı dengeye gelir.

  • Protein sentezi sonlanır; kalite sabitlenir.

  • Kalsiyum ve silisyum birikimi doku sertliğini artırır.

  • Bitki yaşlanması hızlanır; fizyolojik olgunluk (BBCH 87–88) başlar.

Sulama ve Su Yönetimi

  • Sulama tamamen sonlandırılmalıdır.

  • Bu dönemde sulama yapılması, olgunlaşmayı geciktirir ve dane kalitesini düşürür.

  • Aşırı toprak nemi → yatma riski + depolama küfleri riskini artırır.

  • Hasat öncesi son 10–15 gün boyunca toprak doğal kurumaya bırakılmalıdır.

Besleme Stratejisi

Besin / Uygulama Fonksiyon Uygulama Şekli
Potasyum (K) Doku sertliği, tane parlaklığı BBCH 80 başında düşük doz (%0.5–1) yaprak uygulaması.
Silisyum (Si) Yatma direnci, yüzey dayanıklılığı Yapraktan veya topraktan Si takviyesi.
Kalsiyum (Ca) Hücre duvar stabilitesi Ca-nitrat (%0.3) düşük dozda.
Mikro element desteği (Zn, Mn, Cu) Antioksidan koruma Düşük yoğunluklu karışım (yalnızca erken 80–82’de).
Biyolojik preparatlar Mikrobiyal dayanıklılık, yüzey koruma Bacillus subtilis veya Pseudomonas fluorescens püskürtmesi.

Azot, fosfor veya amino asit uygulaması artık yapılmamalıdır; bu, olgunlaşmayı geciktirir.

İlaçlama ve Bahçe Hijyeni

  • Depo mantarlarına karşı koruma:

    • Etkenler: Fusarium spp., Aspergillus spp., Alternaria spp.

    • Uygulama: Tebuconazole veya Prothioconazole koruyucu dozda (BBCH 80–82).

  • Hasat öncesi kalıntı kontrolü:

    • İlaç uygulamaları ile hasat arasında en az 21 gün bekleme süresi (PHI) olmalıdır.

  • Biyolojik denge:

    • Trichoderma harzianum ve Bacillus amyloliquefaciens ile yüzeysel mikrobiyal koruma sağlanabilir.

  • Tarlada temizlik:

    • Kök ve sap artıklarının yakılması yerine toprağa karıştırılması önerilir.

Dönemin Riskleri

Risk Etkisi Önlem
Erken hasat Yüksek nem, depoda küf riski Tane nemi %14–15’in altına düşmeden hasat yapılmamalı.
Geç hasat Dökülme, kalite kaybı Başak sertliği ve tane rengi izlenmeli.
Aşırı nem / yağış Küf ve mikotoksin oluşumu Hasat öncesi drenaj ve hava sirkülasyonu sağlanmalı.
Yatma Mekanik hasar ve dane kaybı Silisyum + potasyum takviyesiyle önleme.
Hasat makinelerinde yüksek devir Tane kırılması Biçerdöver ayarları düşük hızda tutulmalı.

Pratik Öneriler

  • Daneler tırnakla bastırıldığında sert ama hafif ezilebilir durumdaysa ideal hasat zamanına gelinmiştir.

  • Başak rengi altın sarısı ve sap tamamen kurumuşsa, fizyolojik olgunluk tamamlanmıştır.

  • Hasat öncesi tarlada dane nemi ölçülmeli (%14–16 arası) olmalıdır.

  • Yatma eğilimli çeşitlerde, 78–80 döneminde silisyum + potasyum desteği yapılabilir.

  • Biçim sonrası anız yüksekliği 10–15 cm bırakılarak toprak nemi korunur.

  • Depolama: Daneler kurutularak %12–13 nem oranına düşürülmeli; hava akımı iyi olmalıdır.

İlaç Önerileri